«Φίλμ Νουάρ» του Δημήτρη Στεφανάκη

      Γράφει η Μάγδα 

   Παπαδημητρίου-Σαμοθράκη
    Τον Δημήτρη Στεφανάκη τον γνώρισα μέσα από το βιβλίο του «Μέρες Αλεξάνδρειας» από  

     την   προηγούμενη επίσκεψη του στη πόλη μας. Έτσι έγινε η λογοτεχνική γνωριμία μαζί του. Ήταν η αφορμή της γνωριμίας μου με το γραπτό του λόγο . Γνώρισα μέσα από τις σελίδες του την Ιστορία όπως δεν μας έχουν διδάξει τόσα χρόνια στα θρανία.

Μας γνώρισε την Αλεξάνδρεια στις αρχές του εικοστού αιώνα με τη πολυγλωσσία της καθημερινότητας, το πολυφυλετικό πανηγύρι, το γρήγορο πλουτισμό αλλά και την αιφνίδια πτώση που έχουν τους δικούς τους κανόνες, τους οποίους οι Αλεξανδρινοί γνωρίζουν καλά. Ιστορίες εμπορίου, πολιτικής, έρωτα και κατασκοπείας. Κάθε άνθρωπος της διασποράς έχει την ιστορία του, την οποία είναι πάντα πρόθυμος να διηγηθεί, παραλείποντας ωστόσο συχνά ένα μικρό μυστικό.
Από την Κωνσταντινούπολη ως τη Μασσαλία και από το Παρίσι ως τη Βιέννη ο κοσμοπολιτισμός στις σελίδες του δίνει τη δική του παράσταση. Όμως έρχεται η στιγμή που τα φώτα χαμηλώνουν στην Αλεξάνδρεια και η πόλη βυθίζεται αργά αλλά σταθερά στο σκοτάδι της παρακμής. Εκεί πραγματικά ένιωσα ότι ήμουν μέσα σε εκείνη την εποχή.

Όμως στις 2 Νοέμβρη ο συγγραφέας έρχεται ξανά στη πόλη μας, στο βιβλιοπωλείο «Νέστωρ» για να μας συστήσει το νέο του πνευματικό παιδί, το «Φιλμ Νουάρ». Γιατί για κάθε συγγραφέα που ανοίγει τη καρδιά του και μοχθεί για το σύγγραμμα του, το κάθε βιβλίο είναι πνευματικό παιδί. Γιατί ο Δημήτρης Στεφανάκης δεν γράφει απλά ένα βιβλίο για να μας χαλαρώσει αλλά για να μας ταξιδέψει μέσα από τον πλούτο των γνώσεων του. Αφού έγινε το «βάπτισμα» στις Ημέρες Αλεξάνδρειας δεν θα μπορούσα να μην αγοράσω αυτό το βιβλίο που είχε κάτι μαγικό. Πολλές φορές με οδήγησε το ένστικτο μου στην αγορά ενός βιβλίου και δεν με διέψευσε. Είχα τη διαίσθηση πώς αξίζει και επαληθεύτηκα!

Με την στόφα κλασσικής λογοτεχνίας επανήρθε με ένα βιβλίο όχι μόνο ισάξιο του προηγούμενου αλλά ακόμα πιο ώριμου, πιο μεστού και πιο ατμοσφαιρικού γιατί ο όρος ιστορικού δεν του ταιριάζει. Αυτό το βιβλίο που θα σας παρουσιάσει, το Φιλμ νουάρ, έρχεται απλά να επιβεβαιώσει πως τίποτα δεν γίνεται τυχαία.

Λίγα λόγια για να μπείτε στο κλίμα της εποχής….Στο Παρίσι του 1939 ο νεαρός Γάλλος δημοσιογράφος Φιλίπ Τεμπό αναζητά στοιχεία για το παράνομο ειδύλλιο μιας Ισπανίδας δούκισσας και ενός Έλληνα εμπόρου όπλων. Η ζωή του τελευταίου γεννά πολλά ερωτηματικά για την καταγωγή του, τη δράση και την πολιτική επιρροή του. Μέσα από τις διηγήσεις του αναδεικνύεται ένας κόσμος συνωμοσίας, παρασκηνιακής πολιτικής και άνομου κέρδους. Μια κοινωνία σκιών γράφει Ιστορία ερήμην των απλών ανθρώπων, και γεγονότα που σημάδεψαν τον εικοστό αιώνα, όπως η Μικρασιατική Καταστροφή, φαντάζουν εμπνεύσεις ενός αμείλικτου πρωταγωνιστή.

Μια μυθιστορηματική αναδρομή στα χρόνια που προανήγγειλαν την εποχή μας, όπου ο έρωτας και η Ιστορία, η πολιτική και η κατασκοπεία, ο ρομαντισμός και ο κυνισμός διεκδικούν το δικό τους μερίδιο.

Κλείνοντας το βιβλίο ταξίδεψα!. Ένιωσα σαν να με πήρε από το χέρι ο συγγραφέας και με οδήγησε στο παρατηρητήριο που είχε στήσει και με τα κυάλια θα έβλεπα σαν αφανής πολίτης όλες τις ιστορικές στιγμές, τις ραδιουργίες, τις κατασκοπείες κι ότι άλλο έμενε ως καταστάλαγμα από την όλη την ιστορία. Γραμμένο με εξαιρετικά αριστοτεχνικό τρόπο και με συνεχείς εναλλαγές στο παρόν και το παρελθόν ζήσαμε τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και τις δυο πρώτες του 20ου . Διαβάζοντας το ήδη από τις πρώτες σελίδες κατάλαβα πως έχω να κάνω με μία συνέχεια. Η διατήρηση ενός συγγραφέα σε υψηλά επίπεδα έκφρασης είναι και το δύσκολο. Πολύ περισσότερο όταν η γραφή που συναντάμε είναι ακόμα πιο ρευστή και θα τολμούσα να πω καθηλωτική για τον αναγνώστη και οι διάλογοι ακόμα πιο εύστροφοι και με μία δόση καλοδουλεμένου χιούμορ που δεν συναντήσαμε τόσο στο προηγούμενο. Η πλοκή του βιβλίου διαδραματίζεται πάνω κάτω στην ίδια περίοδο με τις Μέρες Αλεξάνδρειας μόνο που αυτήν την φορά εκτυλίσσεται σε άλλη πολιτισμική σφαίρα και μακριά από τον ελλαδικό χώρο, αφορά όμως σε ένα πρόσωπο πολύ αμφιλεγόμενο, σκοτεινό και γιατί όχι μυστηριώδες ως προς την δράση του. Ο αναγνώστης έρχεται αντιμέτωπος με τον πολύκροτο βίο μίας μεγαλοφυΐας προς το καλό ή προς το κακό, η οποία έλυνε και έδενε όπως λένε λαϊκά στις κατακόμβες της παγκόσμιας ιστορίας και διπλωματίας συναναστρεφόμενος μεγάλες προσωπικότητες κύρους και εμβέλειας όπως ο Ζορζ Κλεμανσό (Γάλλος πρωθυπουργός), ο Λόυντ Τζόρτζ (Άγγλος πρωθυπουργός) και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Στα σαλόνια των αρχηγών αυτών σύχναζε, με αυτούς έτρωγε και έπινε, την γνώμη του με το αζημίωτο παρείχε, συμφωνίες για εμπόριο όπλων πάνω και κάτω από το τραπέζι έκλεινε και σε κάθε περίπτωση το άτομό του ήταν παρόν σε συζητήσεις που έκρυβαν ρίσκο και απαιτούσαν εκ μέρους του ειδικές αποστολές για να πετύχει με θράσος, επιμονή αλλά και ταλέντο αναγνωρισμένο όλα αυτά για τα οποία έμεινε γνωστός στην ιστορία. Χρηματοδότησε σύμφωνα με ιστορικές πηγές μέχρι και την Μικρασιατική εκστρατεία με τέσσερα εκατομμύρια λίρες και κάθε φορά έπασχε με την Ελλάδα που χρεοκοπούσε, που πληγωνόταν από τα δεινά του πολέμου και από τις άκομψες και μικροκομματικές πολιτικές των εκάστοτε Ελλήνων ηγετών, οι οποίοι έλαμπαν δια της ανικανότητάς τους να την εκπροσωπήσουν και να δικαιώσουν την θέση της……..

Είναι πραγματικά ένα μυθιστόρημα που έχει όλα τα στοιχεία ανατροπής, κατασκοπείας, ιστορίας και ερωτισμού που συνδυάζουν μία πολυμορφία, μεταφέρουν τον αναγνώστη σε κάτι διαφορετικό, ασυνήθιστο και νοσταλγικό σε μία εποχή που είχε πολλά να μας διδάξει και που δυστυχώς ή ευτυχώς κάποια γεγονότα ιστορικά επαναλαμβάνονται ακόμα και σήμερα.

Όσοι θα διαβάσετε το βιβλίο θα καταλάβετε πως γράφονται ακόμα καλά βιβλία που μας ανταμείβουν και μας συγκινούν όχι με την δραματική και επιφανειακή έννοια, αλλά με την έννοια πως μας πληρώνουν πίσω το αντίτιμο που καταθέσαμε για να το αγοράσουμε, με λίγα λόγια διασκεδάζουμε την ανάγνωση και δεν μετανιώνουμε για την επένδυσή μας.

Άλλωστε αυτός δεν είναι και ένας από τους σπουδαιότερους ρόλους ενός συγγραφέα που του έδωσε η φύση την δύναμη της γραφής? Μέσα από ένα μυθιστόρημα να μας κάνει να διαβάσουμε την ιστορία μίας εποχής που αλλιώς θα μας ήταν πολύ βαρετό;

Ο Δημήτρης Στεφανάκης με τα δύο αυτά βιβλία αποκτά στέρεη βάση στο λογοτεχνικό στερέωμα και απόδειξη αυτού είναι πως το βιβλίο μεταφράζεται ήδη στα γαλλικά γιατί είναι άξιο τέτοια βιβλία να ταξιδεύουν στο εξωτερικό και μαζί να ταξιδεύει η Ελλάδα της δημιουργίας και της ποιοτικής λογοτεχνίας. Το μόνο που έχω να σας μεταφέρω ως ευχή είναι να ρουφήξετε το «Φιλμ Νουάρ» όσο περισσότερο μπορείτε και να νιώσετε τον παλμό της πλοκής.

Ποιος είναι λοιπόν ο Δημήτρης Στεφανάκης που θα γνωρίσετε τη Παρασκευή και ποιο είναι το έργο του γιατί σίγουρα όσοι τον γνωρίσετε για πρώτη φορά θα γίνετε φανατικοί αναγνώστες του.

Ο Δημήτρης Στεφανάκης γεννήθηκε το 1961. Σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας. Έχει μεταφράσει έργα των Σωλ Μπέλοου, Ε.Μ. Φόρστερ, Γιόζεφ Μπρόντσκι και Προσπέρ Μεριμέ. Το πρώτο του μυθιστόρημα, "Φρούτα εποχής" κυκλοφόρησε το 2000 (εκδόσεις Ωκεανίδα). Ακολούθησαν: "Λέγε με Καΐρα" (Ωκεανίδα, 2002), "Το μάτι της επανάστασης έχει αχρωματοψία" (Ωκεανίδα, 2005), "Μέρες Αλεξάνδρειας" (εκδόσεις Πατάκη, 2007, β' έκδ. Ψυχογιός 2011, μεταφράστηκε στα γαλλικά, τιμήθηκε με το Prix Mediterranee Etranger 2011 και στη συνέχεια μεταφράστηκε στα ισπανικά και στα αραβικά), "Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι" (Εκδόσεις Πατάκη, 2009), "Θα πολεμάς με τους θεούς" (Εκδόσεις Πατάκη, 2010), "Φιλμ νουάρ" (Ψυχογιός, 2012). Εχει τιμηθεί με το Διεθνές Βραβείο Καβάφη, το 2011, και ήταν υποψήφιος για το Prix du Livre Europeen της ίδιας χρονιάς

Στις 2 Νοέμβρη λοιπόν ραντεβού με τον συγγραφέα στο βιβλιοπωλείο «Νέστωρ» σε μια συζήτηση σαν συνέντευξη με τον Ευγένιο Ολύμπιο. Επίσης θα ακούσουμε αποσπάσματα του βιβλίου από τους ηθοποιούς Γιώργο Μπαλιάκα και Κατερίνα Παρλίτση και να μαγευτούμε από το άρωμα της Ανατολής και να αναμειχθούμε στη δολοπλοκία και το μυστήριο που καλά γνωρίζει να μας μεταφέρει!.

Καλοτάξιδο Δημήτρη Στεφανάκη και περιμένουμε γρήγορα να μας ξαναταξιδέψεις γιατί το χρειάζεται η χώρα μας!