ήδη ντυμένος στα λευκά. Τη δεύτερη φορά που ανταμώσαμε το επόμενο καλοκαίρι
κατάλαβα τη δύναμη του μέσω μιας λυσσαλέας Αυγουστιάτικης καταιγίδας κατά την
εσπευσμένη κατάβαση μας από την κορυφή με βροχή, χαλάζι και κεραυνούς. Ολολαμπής ο Όλυμπος με το Δία και τους λοιπούς Θεούς να στρογγυλοκάθονται στις κορυφές του, ξακουστός ανά τον κόσμο, δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις ως φυσική και πολιτισμική οντότητα. Από μικρός ενθουσιαστικά τόσο πολύ με το μεγαλείο του, ώστε το έτος 2004 πήρα την απόφαση να γίνω μόνιμος κάτοικος Ολύμπου, ως διαχειριστής ενός εκ των επτά καταφυγίων.Κατά τα τέλη του περασμένου μήνα το καταφύγιο ήταν ανοιχτό και οι ορειβάτες από την Κρήτη, τη γειτονική Π.Γ.Δ.Μ. και την Ουγγαρία, έφυγαν ευχαριστημένοι μιας και κατάφεραν να πραγματοποιήσουν χειμερινές αναβάσεις στις ψηλές κορυφές το Μύτικα (Πάνθεον) και στο Στεφάνι (Θρόνο του Δία).
[Το Οροπέδιο των Μουσών και στο βάθος ο Θρόνος του Δία (Στεφάνι), στα δεξιά του η κορυφή Τούμπα και πίσω αριστερά το Πάνθεον (Μύτικας), η ψηλότερη κορυφή της Ελλάδας.]
Κατεβαίνοντας από το βουνό ήρθαν τα μαντάτα. Ο υφυπουργός εξωτερικών κύριος Μάρδας εξήγγειλε(για άλλη μια φορά) δημοσίως τα σχέδια του για την ανάπτυξη του Ολύμπου. Σε αυτά περιλαμβάνονται η κατασκευή 4 καταφυγίων στις ψηλές κορυφές του βουνού,η δημιουργία ελικοδρομίου κάτω από τις κορυφές, η κατασκευή τελεφερίκ από την πλευρά της Ελασσόνας, η δημιουργία μικρών οικισμών τόσο στην προσθαλάσσια πλευρά του Ολύμπου, όσο και στην πλευρά της Ελασσόνας καιη μεταφορά των επισκεπτών στα ψηλά νεοανεγερθέντα καταφύγια του Ολύμπου με χρήση ελικοπτέρου. Ο κύριος Μάρδας πρόσφατα επιβεβαίωσε τα παραπάνω σε ραδιοφωνική συνέντευξη του στο σταθμό ΣΚΑΙΠιερίας (https://www.youtube.com/watch?v=TB38LrPQuVQ).
Για κάποιον που παρακολουθεί από κοντά τις χρόνιες προσπάθειες εκποίησης του φυσικού πλούτου και της πολιτιστικής κληρονομιάς του Ολύμπου από διάφορους πολιτικούς και επιχειρηματικούς παράγοντες τα λεγόμενα του κυρίου υφυπουργού δεν αποτελούν καμία έκπληξη.
Έκπληξη ίσως θα έπρεπε να προκαλέσει το γεγονός ότι οι προτάσεις αξιοποίησης του Ολύμπου δια στόματος ενός υφυπουργού της κυβέρνησης έρχονται σε μερική ή πλήρη αντίθεση με άρθρα του προσφάτως ψηφισμένου νόμου (2015 ΦΕΚ Β 2570), αλλά και αυτό πλέον αποτελεί σύνηθες φαινόμενο μιας και η παρούσα κυβέρνηση μας έχει συνηθίσει σε απότομες πολιτικές και ιδεολογικές αναστροφές ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
Τώρα δια του πρακτέου, μάλλον ο κύριος υφυπουργός και όποιοι τον συμβούλευσαν ή του υπαγόρευσαν της εν λόγω προτάσεις αξιοποίησης του Ολύμπου δεν έχουν λάβει υπόψη σοβαρά απτά δεδομένα και νούμερα που αντικατοπτρίζουν μία διαφορετική πραγματικότητα. Για παράδειγμα, όταν αναφέρει ότι ο Όλυμπος σήμερα είναι ένα κλαμπ 5 ανθρώπων που τον χαίρονται, ο κύριος Μάρδας μάλλον αγνοεί το γεγονός ότι 20.000 ορειβάτες από περισσότερες από 40 χώρες ανεβαίνουν σε ετήσια βάση στην κορυφή του Ολύμπου, το Μύτικα ή Πάνθεον και ότι περισσότεροι από 200.000 επισκέπτες ετησίως εισέρχονται στο χώρο του Εθνικού Δρυμού.
Όσον αφορά την κατασκευή όχι ενός, αλλά τεσσάρων(!!!) καταφυγίων, δε διευκρινίζονται καθόλου το μέγεθος και η χωρητικότητα των προτεινόμενων καταφυγίων, φανερώνοντας κάποια προχειρότητα στα λεγόμενα. Τα νέα καταφύγια λοιπόν θα βρίσκονται κοντά στις κορυφές με σκοπό οι ορειβάτες να μη χρειάζονται πολλές ώρες πορείας για κάποιον να φτάσει στην κορυφή. Μα κύριε υφυπουργέ που δηλώνετε και ορειβάτης και αναρριχητής, εάν κάποιος δε έχει τη δυνατότητα να περπατήσει μέχρι τα υπάρχοντα καταφύγια πως θα καταφέρει να ανέβει στην κορυφή που από τη φύση της είναι μία τεχνικά δύσκολη ανάβαση?Αλλά και πάλι για να επιδιώκεται η κατασκευή επιπλέον καταφυγίων ή ενός μικρού οικισμού καταφυγίων στον Όλυμπο συνεπάγεται ότι τα υφιστάμενα καταφύγια είναι κορεσμένα από κόσμο. Έλα όμως που τα στατιστικά στοιχεία των υφιστάμενων καταφυγίων καταδεικνύουν αξιόλογη πτώση των επισκεπτών κατά τα τελευταία χρόνια κυρίως λόγω της οικονομικής κρίσης (μα φυσικά, όταν κάποιος δεν μπορεί να βολέψει τις βασικές του ανάγκες στον Όλυμπο θα πάει να ανέβει) και δε μπορώ να καταλάβω πως αυτά τα τέσσερα νέα καταφύγια θα καθιστούν οικονομικά βιώσιμα.
Μα τώρα θα μου πείτε τώρα αφού ο κόσμος δε θα χρειαστεί να περπατάει και θα ανεβαίνει στο βουνό με το ελικόπτερο σίγουρα η ζήτηση και οι αριθμοί των επισκεπτών θα αυξηθούν, εξού και η ανάγκη για περισσότερες υποδομές. Ναι, αλλά ο Όλυμπος αποτελεί απόθεμα βιόσφαιρας τηςUNESCO, προστατεύεται από διάφορες συνθήκες (π.χ. NATURA 2000) και απαγορεύεται η πτήση ελικοπτέρων εντός του Εθνικού Δρυμού, αλλά μπροστά στο οικονομικό όφελος των μελλοντικών επενδυτών αυτά δε φαίνεται να μετράνε και πολύ. Ούτε προφανώς στους επενδυτικούς σχεδιασμούς τους οι ιθύνοντες φαίνονται να έχουν λάβει υπόψη ότι η ώρα πτήσης ενός ελικοπτέρου κοστίζει 1500€, γεγονός το οποίο δε νομίζω να επιτρέπει σε πολλούς συμπολίτες μας μετά από χρόνιες, αλλά και μελλοντικές οικονομικές αφαιμάξεις να διαθέτουν την οικονομική άνεση να κάνουν χρήση αυτού του μέσου. Εκτός βέβαια και εάν τα σχέδια του κυρίου υφυπουργού βασίζονται σε λίγους και καλούς ευκατάστατους πλην όμως πελάτες όπως κατά τα λεγόμενα του κυρίου υφυπουργού στελέχη επιχειρήσεων που έχουν λιγοστό χρόνο και θέλουν να γευτούν τη θεϊκή αύρα του Ολύμπου, πράγμα βέβαια που δε συμβαδίζει και τόσο πολύ με την “αριστερή - λαϊκή” φιλοσοφία που θεωρητικά υποστηρίζει η κυβέρνηση, αλλά και αυτή τείνει να αναστραφεί άρδην.
θα πρέπει επίσης να γίνει γνωστό ότι ο Όλυμπος λόγω της γεωλογικής του δομής είναι εντελώς άνυδρος πάνω από 1000 μέτρα υψόμετρο και η λειτουργία των υφισταμένων καταφυγίων βασίζεται στη συλλογή νερού από τα χιόνια και τις βροχοπτώσεις. Σε κλιματικά “ξηρές” περιόδους, δηλαδή μειωμένης χειμερινής χιονοκάλυψης (όπως η φετινή) και σχετικής καλοκαιρινής ανομβρίας η λειτουργία των υφιστάμενων καταφυγίων καθίσταται ιδιαίτερα προβληματική. Δυστυχώς αντίστοιχες “ξηρές” χρονιές παρατηρούνται ολοένα και συχνότερα κατά τα τελευταία 20 χρόνια (1991, 1999, 2003, 2007, 2009, 2011) και σύμφωνα με δημοσιευμένες μελέτες της Διακρατικής Συνεργασίας για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) τέτοιες “ξηρές” χρονιές πρόκειται να αυξηθούν σημαντικά με ταυτόχρονη αύξηση της μέσης θερμοκρασίας. Που θα βρεθεί το επιπλέον ύδωρ να κατασκευαστούν και στη συνέχεια να υδροδοτηθούν για τις βασικές τους λειτουργίες τα 3-4 επιπλέον καταφύγια μου είναι πολύ δύσκολο να κατανοήσω. Εκτός και εάν πάλι με τον ίδιο τρόπο που οι κυβερνώντες θεωρούν ότι άλλαξαν την Ευρώπη σκοπεύουν να αλλάξουν και το υδρολογικό ισοζύγιο του Ολύμπου.
Για τους ίδιους λόγους (π.χ. κλιματικές μεταβολές), αλλά και για πλήθος άλλων(π.χ. προσανατολισμός, επάρκεια χιονοκάλυψης, μείωση αριθμού επισκεπτών κλπ.),η προτεινόμενη ή τετελεσμένη κατασκευή του τελεφερίκ και η επέκταση του μικρού χιονοδρομικού κέντρου που υπάρχει από την πλευρά της Ελασσόνας, μάλλον αποτελεί οικονομικό ρίσκο. Θα πρέπει μάλιστα να γνωρίζει ο κύριος Μάρδας ότι από τα 19(!!!) υφιστάμενα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας μας με ελάχιστες εξαιρέσεις, τα περισσότερα συνεισφέρουν στο δημόσιο χρέος. Τα πληρώνουμε εμείς δηλαδή. Θα μου πείτε, δεν πειράζει, ένα ακόμα είναι δε θα βλάψει και πολύ, αλλά απλά κοιτάξτε γύρω σας, πόσα χιονοδρομικά κέντρα δουλεύουν σήμερα, λόγω μη επαρκούς χιονοκάλυψης; Κανένα.
Δε λέω, είμαστε σε μια εποχή που οι επενδύσεις χρειάζονται, αυτό είναι κατανοητό και υπό προϋποθέσεις θεμιτό, απλά δεν έχω καταλάβει στο προτεινόμενο εγχείρημα για τον Όλυμπο ποιος θα είναι ο κύριος χρηματοδότης που θα σηκώσει το βάρος των προτεινόμενων επενδύσεων. Θα είναι το Ελληνικό Δημόσιο ή εγχώρια και ξένα ιδιωτικά κεφάλαια; Ποιες θα είναι οι δεσμεύεις των επενδυτών?Με πιο τρόπο θα δημοπρατηθούν τα καταφύγια, οι οικισμοί και οι προτεινόμενες “αερομεταφορές”; Πόσες θέσεις εργασίας θα δημιουργηθούν? Επίσης, δε είναι καθόλου διακριτά τα κοινωνικά και οικονομικά οφέλη (άμεσα και έμμεσα) των ευρύτερων τοπικών κοινωνιών από τις εν λόγω επενδύσεις, τα οποία θα πρέπει να αναφέρονται για να καθιστούν πειστικές οι επενδύσεις. Καλή η δημιουργική ασάφεια, αλλά μάλλον την πληρώνουμε ακριβά εδώ και καιρό και οι εποχές δε σηκώνουν επιπλέον θεωρητικούς πειραματισμούς.
Εκτός της οικονομικής και κοινωνικής αδιαφάνειας το σίγουρο είναι ότι ο Δίας, η παρέα του και το σπιτικό τους, ή καλύτερα το φυσικό τους περιβάλλον, μάλλον αδυνατούν να σηκώσουν το βάρος των προτεινόμενων επενδύσεων που επανειλημμένα έχει εξαγγείλει ο κύριος Μάρδας. Έτσι, απούσας οποιασδήποτε κλιματικής πολιτικής για την υλοποίηση των συγκεκριμένων, αλλά και αντίστοιχων επενδύσεων, μου φαίνεται ότι το οικονομικό βάρος θα το επωμιστούμε και πάλι εμείς, προς όφελος της προσωρινής ευμάρειας κάποιων λίγων επενδυτών. Ίσως κάποιοι έτσι προτάσσουν το “νέο” μοντέλο ανάπτυξης της Ελλάδας το οποίο δε φαίνεται κατά πολύς να τελειώνει, αλλά μάλλον ανακυκλώνει το “παλιό”, παρά τις λεκτικές προσπάθειες των κυβερνόντων να μας πείσουν για το αντίθετο.
Ελπίζω τα γεγονότα να μας διαψεύσουν.
Δρ. Μιχάλης Στύλλας
Γεωλόγος, Διαχειριστής καταφυγίου Ολύμπου Χρήστος Κάκκαλος
http://www.naturefriends.gr/