Μαρία Μητσοπούλου, από το ΠοντίκιΗ διεθνούς φήμης καναδοαμερικανή συγγραφέας και ακτιβίστρια Ναόμι Κλάιν ήρθε με περιβαλλοντική ατζέντα στην Ελλάδα της κρίσης, με το Δόγμα του Σοκ σε πλήρη εξέλιξη!
Και μπορεί να στάθηκε μερικές μέρες στο «τελωνείο» των Αθηνών για συνεντεύξεις, συναντήσεις και την εκδήλωση του αντιεξουσιαστικού φεστιβάλ της εφημερίδας Βαβυλωνία( B-fest) το Σάββατο το βράδυ, όμως ο βασικός της προορισμός είναι οι Σκουριές και το περιβαλλοντικό έγκλημα που συντελείται εκεί εξαιτίας της εξόρυξης Χρυσού από την καναδική εταιρεία Eldorado Gold και την «Ελληνικός Χρυσός».Η «συναγωνίστρια Ναόμι» όπως την αποκάλεσε ο Μάκης Αναγνώστου, ο εκπρόσωπος των εργαζομένων της ΒΙΟ.ΜΕ -το αυτοδιαχειριζόμενο εργοστάσιο της Θεσσαλονίκης στο οποίο ήταν αφιερωμένη η βραδιά του B-fest και για το οποίο η Κλάιν έδειξε ενδιαφέρον από την πρώτη στιγμή (σήμερα θα μιλήσει σε εκδήλωση στις εγκαταστάσεις του εργοστασίου)- επιχειρεί να βγει λίγο πιο μπροστά, από τη σκοπιά που η ίδια θεωρεί πλέον πιο κρίσιμη.
Εμείς, τρία χρόνια μετά νιώθουμε γονατισμένοι ανακαλύπτοντας ότι όλοι οι παραδοσιακοί τρόποι αντίστασης που γνωρίζαμε δεν λειτουργούν, ότι παρά το μέγεθος της επίθεσης η μαζική απάντηση δεν είναι δεδομένη, ότι εν τέλει μάλλον δεν ξέρουμε την τύφλα μας για το τι πρέπει να κάνουμε για να αποτινάξουμε από πάνω μας αυτή την ιστορία κι εκείνη έρχεται και μας λέει ότι η αντίσταση (που εμείς ακόμη την ψάχνουμε) δεν αρκεί!
Χρειάζεται, μας λέει, πρόταση, ένα νέο όραμα για ένα νέο οικονομικό μοντέλο που θα έχει στο επίκεντρό του το περιβάλλον και τον άνθρωπο, ασυμβίβαστο προφανώς με τον καπιταλισμό – «η κλιματική αλλαγή είναι το καλύτερο επιχείρημα που έχουμε εναντίον του καπιταλισμού» σημειώνει.
Εναλλακτική πρόταση, διατείνεται η ίδια, ουσιαστικά σήμερα ΔΕΝ υπάρχει, ούτε από την αριστερά.
Μιλώντας σε διάφορα εναλλακτικά ΜΜΕ τις προηγούμενες μέρες υποστήριξε ότι οικονομία και περιβάλλον είναι λάθος να διαχωρίζονται και πώς η έγνοια για το περιβάλλον εν μέσω κρίσης δεν είναι πολυτέλεια. Την καταστροφή του θα τη βρούμε μπροστά μας, εξηγεί, καθώς, θα τροφοδοτήσει νέες οικονομικές κρίσεις και θα πλήξει εκ νέου τους πληθυσμούς της γης: την ώρα που οι καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της περιβαλλοντικής υποβάθμισης θα χτυπούν με μεγαλύτερη συχνότητα και ένταση σε όλο και μεγαλύτερη κλίμακα (τυφώνες, καιρικά φαινόμενα, πετρελαϊκή ρύπανση, άνοδος της στάθμης των θαλασσών, πυρκαγιές, ξηρασία, κ.λπ) οι δημόσιες υποδομές που θα απαιτούνταν για να προσφέρουν ένα δίχτυ προστασίας στους ανθρώπους θα έχουν υποχωρήσει τρομακτικά λόγω της παγκόσμιας εφαρμογής του ΣΟΚ.
Την ίδια ώρα η κλιματική αλλαγή χρησιμοποιείται τονίζει « σαν την τελική ευκαιρία του καταστροφικού καπιταλισμού», μετατρέπεται «σε μια ευκαιρία παραγωγής κέρδους» χωρίς να αντιμετωπίζει την οικονομική κρίση - «με το εμπόριο εκπομπής αερίων άνθρακα, με αρπαγές γης, σε όλη την λατινική Αμερική, την Αφρική, την Ασία όπου τεράστιες καλλιεργήσιμες εκτάσεις καταλήγουν να χρησιμοποιούνται για την τροφή των πλουσιότερων κρατών, την παραγωγή βιοκαυσίμων, και για ανταλλακτικές μονάδες εκπομπής καυσαερίων με διάφορες απάτες».
Στο βιβλίο που ετοιμάζει για την κλιματική αλλαγή και την οικολογική κρίση επιχειρεί μια συνολική προσέγγιση, όπως είπε η ίδια στην πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη που παραχώρησε στο διαδικτυακό ραδιόφωνο radiobubble: «Το επιχείρημα που αναπτύσσω στο νέο μου βιβλίο είναι πως οι λύσεις στην οικολογική κρίση, και ειδικά στην κλιματική κρίση, είναι επίσης οι λύσεις στην οικονομική κρίση». Και το οικονομικό – ενεργειακό μοντέλο που σκέφτεται η Ναόμι Κλάιν φαίνεται να βασίζεται στην τοπική, κοινοτική διάσταση, τα αυτοδιαχειριζόμενα, κολεκτιβίστικα εγχειρήματα, που απαιτούν συμμετοχή των πολιτών σε ένα γενικότερο πλαίσιο υποχώρησης της κατανάλωσης και της κατασπατάλησης φυσικών πόρων στο βωμό της ανάπτυξης.
Κάπως έτσι επιχειρεί λοιπόν να συνδέσει το Δόγμα του Σοκ με την κλιματική κρίση, ελπίζοντας να κάμψει την έκπληξη για τον προβληματισμό αναφορικά με το πόσους βαθμούς Κελσίου πρέπει να μειωθεί η θερμοκρασία του πλανήτη για να σωθούμε. Εδώ μπορεί να μην είμαστε καθόλου εξοικειωμένοι με αυτό τον προβληματισμό στην Βόρεια Αμερική όμως τροφοδοτεί ολόκληρα κινήματα (π.χ. 350.org).
Όσον αφορά τις Σκουριές λοιπόν το Δόγμα του ΣΟΚ έχει εφαρμογή με θύματα όχι μόνο τους ανθρώπους αλλά και το φυσικό περιβάλλον (επίπτωση που φυσικά «επιστρέφει» στους κατοίκους).
Η παρακάτω τοποθέτηση συνοψίζει το ενδιαφέρον της Ναόμι Κλάιν για τις Σκουριές:
«Παρακολουθώ την διαμάχη στις Σκουριές, ξέρετε πως εκεί δραστηριοποιείται μια Καναδική Εταιρεία εξόρυξης χρυσού, και προσπαθούμε να παρακολουθήσουμε την καταστολή που ακολουθεί τις καναδικές εταιρίες εξορύξεων ανά τον κόσμο, κι όχι μόνο τις εταιρίες που εξορύσσουν χρυσό, αλλά και χαλκό, κάθε είδους εξορύξεις. Αυτή άλλωστε είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική βιομηχανία του Καναδά αλλά και η βιομηχανία με τη μεγαλύτερη επενδυτική δραστηριότητα στο εξωτερικό. Και στη συνέχεια άρχισα να συνειδητοποιώ πως δεν ήταν μόνο ταμεταλλεία, ήταν επίσης το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, το νερό και στην πραγματικότητα είμαστε μάρτυρες ενός αγώνα δρόμου για την εξόρυξη και ιδιωτικοποίηση των φυσικών πόρων της Ελλάδας, με ένα τρόπο που είναι πολύ καταστροφικός για το περιβάλλον αλλά και τη κλιματική αλλαγή. Γιατί μιλάμε για ορυκτά καύσιμα, μιλάμε για λιγνίτη, κάρβουνο, φυσικό αέριο, πετρέλαιο, τα χειρότερα δηλαδή, αλλά και την αποψίλωση των δασών που έρχεται μαζί με τη διαδικασία εξορύξεων. Και ξέρω πως αυτό δεν είναι το σημείο που επικεντρώνεται η ελληνική συζήτηση αυτή τη στιγμή, όπως ξέρω και πως οι άνθρωποι περιμένουν από μένα να μιλάω κυρίως για την οικονομική πολιτική, αλλά πραγματικά νομίζω πως πρέπει να δούμε όλες αυτές τις συνδέσεις από πολύ πιο κοντά. Αυτό λοιπόν κάνω εδώ, κάνω έρευνα για το επόμενό μου βιβλίο, και παρατηρώ τις επιθέσεις στο περιβάλλον εδώ υπό το πρόσχημα της οικονομικής κρίσης».
Μπορεί για μας κάποια από τα παραπάνω, όπως ελλιπώς παρατίθενται εδώ, να μοιάζουν «προβληματικά», ή ακόμη «εκτός τόπου και χρόνου», πάντως μάλλον αξίζουν μια πιο προσεκτική ματιά.
Για το ΣΟΚ
Μοιραία, βέβαια δεν θα μπορούσε να αποφύγει τον σχολιασμό της ελληνικής πραγματικότητας.
Σταχυολογούμε κάποια βασικά.
Ιδιωτικοποιήσεις
Μιλώντας στον δημοσιογράφο Στέλιο Κούλογλου για την ιστοσελίδα tvxs.gr αναφερόμενη στις ιδιωτικοποιήσεις, σημείωσε:
«Δεν κάνεις ιδιωτικοποιήσεις σε περίοδο ύφεσης. Είναι κανόνας αυτός. Δεν θα πετύχεις ποτέ την καλύτερη συμφωνία αλλά την χειρότερη. Είναι πολύ λίγοι αυτοί που πραγματικά ενδιαφέρονται για την ελληνική οικονομία. Θα βγείτε χαμένοι. Όσοι έρθουν θα επιβάλλουν τους όρους τους γιατί απλά δεν έχει η ελληνική κυβέρνηση την δυνατότητα να θέσει τους δικούς της».
Παραχώρηση της κυριαρχίας
Ταυτόχρονα σημειώνει πως «η μεγαλύτερη επίπτωση ενός σοκ είναι η παραχώρηση της κυριαρχίας. Η Ελλάδα είναι η κοιτίδα της δημοκρατίας. Παλέψατε για αυτή. Σκοτωθήκατε για αυτή. Και ξαφνικά ξυπνάτε και βλέπετε ότι δεν είστε εσείς αυτοί που έχετε τον έλεγχο αλλά κάποιος άλλος. Αυτό δίνει τροφή και στην ξενοφοβία, στον ρατσισμό, στον νεοφασισμό. Παραχωρήσατε την κυριαρχία σας και τον έλεγχο της εξουσίας».
Ευρώ
Στη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε την Κυριακή αποκλειστικά σε εναλλακτικά ΜΜΕ (οι αναφορές που παρατίθενται είναι από την ιστοσελίδα mao.gr έθιξε και το καυτό ζήτημα του ευρώ:
«Δεν ξέρω αν πρέπει η Ελλάδα να βγει από την ευρωζώνη, αλλά οπωσδήποτε πιστεύω ότι το θέμα αυτό πρέπει να βρίσκεται πάνω στο τραπέζι αν προσπαθήσει κανείς να διαπραγματευτεί. Δεν ξεκινάς μια διαπραγμάτευση λέγοντας «δεν φεύγουμε». Χρειάζεται πραγματικά να έχεις τη θέληση να φύγεις. Και για να έχεις τέτοια θέληση, χρειάζεται να οικοδομείς σχέσεις με άλλες χώρες που επίσης έχουν ένα όπλο στον κρόταφο και να χτίζεις ένα καρτέλ των οφειλετών». Και κατέληξε: «Δεν θα έχεις πρόοδο, εκτός αν έχεις πρόθεση να φανταστείς τη ζωή μετά την ευρωζώνη».
Αντίσταση και … «κατανοητή κούραση»
Όσο για το ότι οι έλληνες πια δείχνουν παραδομένοι εκείνη πήρε το μέρος του λαού αλλά εξήγησε ότι η αντίσταση χωρίς πρόταση διεξόδου δεν αρκεί.
«Μου φαίνεται ότι ο ελληνικός λαός αντιστάθηκε σε απίστευτο βαθμό και με φοβερό θάρρος και επιμονή». «Ο κόσμος δεν πήγε απλώς σε μια διαμαρτυρία αλλά έμεινε εβδομάδες στους δρόμους διαδηλώνοντας, κάτι που θα πρέπει να μνημονεύεται και να τιμάται. Η αλήθεια είναι όμως ότι κι αυτοί που επιβάλουν αυτό το οικονομικό πρόγραμμα επίσης επιδεικνύουν απίστευτη επιμονή», σημείωσε.
Στο ερώτημα «από εδώ και πέρα τι;» απάντησε ως εξής:
«Για μένα το ζήτημα δεν είναι πώς θα γίνει άλλη μια διαδήλωση. Εδώ αντιμετωπίζουμε μια κρίση δημοκρατίας. Τεχνικές και εργαλεία αντίστασης που θα έπρεπε να φέρουν αποτελέσματα δεν το κατάφεραν. Γι’ αυτό το λόγο ο λαός βρίσκεται σε απόγνωση, διότι δεν είναι σίγουροι ότι θα επηρεάσουν την εξουσία ή πώς θα την επηρεάσουν στο εξής.Δεν είναι λοιπόν ακριβώς δίκαιο να πει κανείς στον κόσμο να βγει στο δρόμο και να επαναλάβει ό,τι έκανε μέχρι τώρα. Οι πολιτικοί οργανωτές και θεωρητικοί πρέπει διαρκώς να ανακαλύπτουν νέες μεθόδους αντίστασης. Να διαμορφώνουν αντιδομές εξουσίας, καθώς και νέα επιστημονικά επιχειρήματα που θα εμπνεύσουν τον κόσμο. Βρισκόμαστε σε μια στιγμή που ο λαός είναι κατανοητά κουρασμένος».