Δύο ναυάγια, εκατοντάδες χαμένες ζωές, αμήχανη και οργισμένη η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη. Η διπλή τραγωδία που σημειώθηκε τις τελευταίες ημέρες στα ανοιχτά της Λαμπεντούζα με τη βύθιση δύο πλοιαρίων που μετέφεραν μετανάστες ανέδειξε για άλλη μια φορά με τον πιο δραματικό τρόπο τα προβλήματα στη μεταναστευτική πολιτική της ΕΕ. Η υπεύθυνη για θέματα μετανάστευσης των Γιατρών Χωρίς Σύνορα, Ιωάννα Κοτσιώνη, μιλά στο in.gr για τα μέτρα που πρέπει να ληφθούν προς αποφυγήν νέων τραγωδιών. Περιγράφει, επίσης, τις συνθήκες που επικρατούν στα κέντρα κράτησης στη χώρα μας.
Ποια μέτρα πιστεύετε ότι θα πρέπει να ληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου να μην επαναληφθούν τραγωδίες, όπως αυτές που σημειώθηκαν στη Λαμπεντούζα; Η τελευταία απόφαση για επιτήρηση ολόκληρης της Μεσογείου θεωρείτε ότι θα αντιμετωπίσει το πρόβλημα;
Η πολύνεκρη τραγωδία που σημειώθηκε στη Λαμπεντούζα πριν λίγες μέρες αποτελεί ένα μόνο από τα εκατοντάδες ναυάγια στην περιοχή της Μεσογείου που έχουν στερήσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες τα τελευταία χρόνια. Η ενίσχυση του ελέγχου των συνόρων και η απουσία νόμιμων μεταναστευτικών οδών ωθούν πρόσφυγες και μετανάστες να επιχειρούν όλο και πιο επικίνδυνα ταξίδια με αποτέλεσμα χιλιάδες ανθρώπινες ζωές να χάνονται αναίτια. Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα δεν είναι να ενισχυθούν τα μέτρα περιορισμού της μετανάστευσης, αλλά να δοθεί προτεραιότητα στην ενίσχυση των επιχειρήσεων διάσωσης στη θάλασσα και στη δυνατότητα των προσφύγων να αναζητήσουν την ασφάλεια και προστασία που προβλέπει το διεθνές δίκαιο.
Υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας στο θέμα της εισροής μεταναστών; Θεωρείτε ότι υπάρχει μία ελληνική Λαμπεντούζα;
Η Ελλάδα είναι επίσης μία χώρα στα εξωτερικά ευρωπαϊκά σύνορα που δέχεται σημαντικό αριθμό προσφύγων και μεταναστών τα τελευταία χρόνια. Από το καλοκαίρι του 2012 η αύξηση των ελέγχων στα χερσαία κυρίως σύνορα, στην περιοχή του Έβρου, είχε ως αποτέλεσμα την μετακίνηση των ροών προς τα νησιά του Αιγαίου μέσω της θαλασσίας οδού. Στο παραπάνω διάστημα τα ναυάγια που σημειώθηκαν στο Αιγαίο στοίχησαν τη ζωή σε περισσότερους από 100 πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τη Συρία και το Αφγανιστάν. Μπορεί τα ναυάγια για αντικειμενικούς λόγους (μικρότερη απόσταση) να είναι λιγότερο θανατηφόρα σε αυτή τη γωνιά της Μεσογείου η απάνθρωπη πραγματικότητα παραμένει ίδια όμως για αυτούς τους ανθρώπους που διακινδυνεύουν τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους, αναζητώντας ασφάλεια και ένα καλύτερο μέλλον. Και οι οποίοι αν τελικά καταφέρουν να φτάσουν στην Ευρώπη – την Ελλάδα ή την Ιταλία - βρίσκονται αντιμέτωποι με ανεπαρκέστατες συνθήκες υποδοχής και πολύμηνη κράτηση σε χώρους που συχνά δεν πληρούν τις στοιχειώδεις συνθήκες για αξιοπρεπή διαβίωση. Στη Λαμπεντούζα σήμερα περισσότεροι από 900 πρόσφυγες «στοιβάζονται» στο κέντρο υποδοχής του νησιού χωρητικότητας 250 ατόμων, ενώ στην Ελλάδα εκατοντάδες νεοφερμένοι πρόσφυγες και μετανάστες «στοιβάζονται» σε κρατητήρια της αστυνομίας και χώρους ευθύνης του λιμενικού και χιλιάδες βρίσκονται σε κέντρα κράτησης μεταναστών.
Υπάρχει ανησυχία για αύξηση των μεταναστευτικών ροών στο Αιγαίο μετά τα δύο ναυάγια στη Λαμπεντούζα; Εγείρονται φόβοι για παρόμοια τραγωδία που μπορεί να συμβεί στο Αιγαίο ή στον Έβρο;
Οι τραγωδίες με θύματα πρόσφυγες, μικρότερες ή μεγαλύτερες σε ό,τι αφορά στον αριθμό των θυμάτων, δεν είναι κάτι σπάνιο και στην Ελλάδα – τουναντίον συμβαίνουν πολύ συχνά. Από το 2008 που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υλοποιούν επείγουσες παρεμβάσεις για την παροχή ιατρικής βοήθειας σε νεοφερμένους πρόσφυγες και μετανάστες στα νησιά του Αιγαίου και τον Έβρο, έχει δυστυχώς πολλές φορές χρειαστεί να προσφέρουμε ψυχολογική υποστήριξη σε ανθρώπους που έχασαν τους δικούς διασχίζοντας τη θάλασσα ή το ποτάμι, να περιθάλψουμε ασθενείς με σοβαρά κρυοπαγήματα στον Έβρο, να προσφέρουμε βοήθεια σε ανθρώπους που κακοποιήθηκαν από τους διακινητές στη διάρκεια του ταξιδιού.
Εκτός από τα αστυνομικά μέτρα, τι μέτρα θα πρέπει να ληφθούν σε πολιτικό επίπεδο για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα;
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είμαστε μια ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση που μοιραζόμαστε την καθημερινή μας εμπειρία στο πεδίο – στη Συρία, το Αφγανιστάν, το Κονγκό, το Μαρόκο, αλλά και την Ιταλία, την Ελλάδα –έχοντας στόχο να αναδείξουμε την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς μας – και που συχνά τους ωθεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Ο ρόλος μας δεν είναι να υποδείξουμε την υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών για την μετανάστευση αλλά να ζητήσουμε αυτές να έχουν γνώμονα το σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια. Θα ήταν χρήσιμο ακόμη να υπενθυμίσουμε ότι τα δύο τρίτα των προσφύγων και μεταναστών δεν φιλοξενούνται στις πλούσιες κοινωνίες αλλά σε άλλες φτωχές ή μεσαίου εισοδήματος χώρες.
Μετά από πολλές δικές σας παρεμβάσεις, ως οργάνωση, σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών στα κέντρα κράτησης στην Ελλάδα έχει υπάρξει κάποια βελτίωση;
Από το 2008 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν προσφέρει ιατρική και ανθρωπιστική βοήθεια σε χιλιάδες αιτούντες άσυλο και μετανάστες σε κέντρα κράτησης. Οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσής τους ανάγκασαν την οργάνωση να κάνει πλήθος παρεμβάσεων προς τις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές. Στο διάστημα των τελευταίων ετών, δύο από τα κέντρα κράτησης με τις χειρότερες συνθήκες, της Παγανής στη Λέσβο και της Βέννας στη Ροδόπη, έκλεισαν, ενώ έχουν γίνει βελτιώσεις σε κάποιους χώρους κράτησης όσον αφορά τις υποδομές. Τα προβλήματα όμως παραμένουν σοβαρά σε πολλούς χώρους κράτησης μεταναστών, ενώ η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως η ιατρική φροντίδα, παραμένει ιδιαίτερα προβληματική. Σήμερα δεν καλύπτονται με υγειονομικό προσωπικό παρά ελάχιστοι χώροι κράτησης. Επιπλέον η εφαρμογή πολύμηνης κράτησης – για τουλάχιστον 18 μήνες –έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των αιτούντων άσυλο και μεταναστών και ιδιαίτερα μεταξύ των πιο ευάλωτων που μπορεί να έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες και βία στις χώρες καταγωγής τους ή στη διάρκεια του ταξιδιού. Σήμερα οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρεμβαίνουν για άλλη μια φορά στα κέντρα κράτησης μεταναστών στον Έβρο προσφέροντας ιατρική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.
Κική Μαργαρίτη
Newsroom ΔΟΛ
Η πολύνεκρη τραγωδία που σημειώθηκε στη Λαμπεντούζα πριν λίγες μέρες αποτελεί ένα μόνο από τα εκατοντάδες ναυάγια στην περιοχή της Μεσογείου που έχουν στερήσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες τα τελευταία χρόνια. Η ενίσχυση του ελέγχου των συνόρων και η απουσία νόμιμων μεταναστευτικών οδών ωθούν πρόσφυγες και μετανάστες να επιχειρούν όλο και πιο επικίνδυνα ταξίδια με αποτέλεσμα χιλιάδες ανθρώπινες ζωές να χάνονται αναίτια. Το ζητούμενο λοιπόν σήμερα δεν είναι να ενισχυθούν τα μέτρα περιορισμού της μετανάστευσης, αλλά να δοθεί προτεραιότητα στην ενίσχυση των επιχειρήσεων διάσωσης στη θάλασσα και στη δυνατότητα των προσφύγων να αναζητήσουν την ασφάλεια και προστασία που προβλέπει το διεθνές δίκαιο.
Υπάρχουν ομοιότητες και διαφορές μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας στο θέμα της εισροής μεταναστών; Θεωρείτε ότι υπάρχει μία ελληνική Λαμπεντούζα;
Η Ελλάδα είναι επίσης μία χώρα στα εξωτερικά ευρωπαϊκά σύνορα που δέχεται σημαντικό αριθμό προσφύγων και μεταναστών τα τελευταία χρόνια. Από το καλοκαίρι του 2012 η αύξηση των ελέγχων στα χερσαία κυρίως σύνορα, στην περιοχή του Έβρου, είχε ως αποτέλεσμα την μετακίνηση των ροών προς τα νησιά του Αιγαίου μέσω της θαλασσίας οδού. Στο παραπάνω διάστημα τα ναυάγια που σημειώθηκαν στο Αιγαίο στοίχησαν τη ζωή σε περισσότερους από 100 πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τη Συρία και το Αφγανιστάν. Μπορεί τα ναυάγια για αντικειμενικούς λόγους (μικρότερη απόσταση) να είναι λιγότερο θανατηφόρα σε αυτή τη γωνιά της Μεσογείου η απάνθρωπη πραγματικότητα παραμένει ίδια όμως για αυτούς τους ανθρώπους που διακινδυνεύουν τη ζωή τους και τη ζωή των παιδιών τους, αναζητώντας ασφάλεια και ένα καλύτερο μέλλον. Και οι οποίοι αν τελικά καταφέρουν να φτάσουν στην Ευρώπη – την Ελλάδα ή την Ιταλία - βρίσκονται αντιμέτωποι με ανεπαρκέστατες συνθήκες υποδοχής και πολύμηνη κράτηση σε χώρους που συχνά δεν πληρούν τις στοιχειώδεις συνθήκες για αξιοπρεπή διαβίωση. Στη Λαμπεντούζα σήμερα περισσότεροι από 900 πρόσφυγες «στοιβάζονται» στο κέντρο υποδοχής του νησιού χωρητικότητας 250 ατόμων, ενώ στην Ελλάδα εκατοντάδες νεοφερμένοι πρόσφυγες και μετανάστες «στοιβάζονται» σε κρατητήρια της αστυνομίας και χώρους ευθύνης του λιμενικού και χιλιάδες βρίσκονται σε κέντρα κράτησης μεταναστών.
Υπάρχει ανησυχία για αύξηση των μεταναστευτικών ροών στο Αιγαίο μετά τα δύο ναυάγια στη Λαμπεντούζα; Εγείρονται φόβοι για παρόμοια τραγωδία που μπορεί να συμβεί στο Αιγαίο ή στον Έβρο;
Οι τραγωδίες με θύματα πρόσφυγες, μικρότερες ή μεγαλύτερες σε ό,τι αφορά στον αριθμό των θυμάτων, δεν είναι κάτι σπάνιο και στην Ελλάδα – τουναντίον συμβαίνουν πολύ συχνά. Από το 2008 που οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα υλοποιούν επείγουσες παρεμβάσεις για την παροχή ιατρικής βοήθειας σε νεοφερμένους πρόσφυγες και μετανάστες στα νησιά του Αιγαίου και τον Έβρο, έχει δυστυχώς πολλές φορές χρειαστεί να προσφέρουμε ψυχολογική υποστήριξη σε ανθρώπους που έχασαν τους δικούς διασχίζοντας τη θάλασσα ή το ποτάμι, να περιθάλψουμε ασθενείς με σοβαρά κρυοπαγήματα στον Έβρο, να προσφέρουμε βοήθεια σε ανθρώπους που κακοποιήθηκαν από τους διακινητές στη διάρκεια του ταξιδιού.
Εκτός από τα αστυνομικά μέτρα, τι μέτρα θα πρέπει να ληφθούν σε πολιτικό επίπεδο για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα;
Οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα είμαστε μια ιατρική ανθρωπιστική οργάνωση που μοιραζόμαστε την καθημερινή μας εμπειρία στο πεδίο – στη Συρία, το Αφγανιστάν, το Κονγκό, το Μαρόκο, αλλά και την Ιταλία, την Ελλάδα –έχοντας στόχο να αναδείξουμε την πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν οι ασθενείς μας – και που συχνά τους ωθεί να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Ο ρόλος μας δεν είναι να υποδείξουμε την υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών για την μετανάστευση αλλά να ζητήσουμε αυτές να έχουν γνώμονα το σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια. Θα ήταν χρήσιμο ακόμη να υπενθυμίσουμε ότι τα δύο τρίτα των προσφύγων και μεταναστών δεν φιλοξενούνται στις πλούσιες κοινωνίες αλλά σε άλλες φτωχές ή μεσαίου εισοδήματος χώρες.
Μετά από πολλές δικές σας παρεμβάσεις, ως οργάνωση, σχετικά με τις συνθήκες διαβίωσης των μεταναστών στα κέντρα κράτησης στην Ελλάδα έχει υπάρξει κάποια βελτίωση;
Από το 2008 οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα έχουν προσφέρει ιατρική και ανθρωπιστική βοήθεια σε χιλιάδες αιτούντες άσυλο και μετανάστες σε κέντρα κράτησης. Οι απάνθρωπες συνθήκες διαβίωσής τους ανάγκασαν την οργάνωση να κάνει πλήθος παρεμβάσεων προς τις ελληνικές και ευρωπαϊκές αρχές. Στο διάστημα των τελευταίων ετών, δύο από τα κέντρα κράτησης με τις χειρότερες συνθήκες, της Παγανής στη Λέσβο και της Βέννας στη Ροδόπη, έκλεισαν, ενώ έχουν γίνει βελτιώσεις σε κάποιους χώρους κράτησης όσον αφορά τις υποδομές. Τα προβλήματα όμως παραμένουν σοβαρά σε πολλούς χώρους κράτησης μεταναστών, ενώ η πρόσβαση σε βασικές υπηρεσίες, όπως η ιατρική φροντίδα, παραμένει ιδιαίτερα προβληματική. Σήμερα δεν καλύπτονται με υγειονομικό προσωπικό παρά ελάχιστοι χώροι κράτησης. Επιπλέον η εφαρμογή πολύμηνης κράτησης – για τουλάχιστον 18 μήνες –έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των αιτούντων άσυλο και μεταναστών και ιδιαίτερα μεταξύ των πιο ευάλωτων που μπορεί να έχουν βιώσει τραυματικές εμπειρίες και βία στις χώρες καταγωγής τους ή στη διάρκεια του ταξιδιού. Σήμερα οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα παρεμβαίνουν για άλλη μια φορά στα κέντρα κράτησης μεταναστών στον Έβρο προσφέροντας ιατρική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη.
Κική Μαργαρίτη
Newsroom ΔΟΛ