Μεγάλη μερίδα ευρωπαϊκών βιομηχανιών τροφίμων εξαπατούν συστηματικά τους καταναλωτές για τα προϊόντα που παράγουν με βάση το κρέας, παρουσιάζοντας άλλα αντ’ άλλων στις ετικέτες τουςΣυντάκτης:
Μπάμπης Μιχάλης
Εκθεση που δημοσίευσαν οργανώσεις καταναλωτών από επτά χώρες της Ε.Ε. (Βέλγιο, Ισπανία, Πορτογαλία, Ολλανδία, Τσεχία, Σλοβακία, Μ. Βρετανία) και παρουσιάστηκε στις Βρυξέλλες από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Καταναλωτών (BEUC) καταγράφει όλα τα... κόλπα της βιομηχανίας κρέατος στην Ευρώπη, για να μεγιστοποιήσει το κέρδος της, εις βάρος όχι μόνο της τσέπης αλλά και της υγείας των καταναλωτών.
Κοινή διαπίστωση; Οι ετικέτες στα ευρωπαϊκά τρόφιμα δεν λένε πάντα την αλήθεια...
Πωλούν τη γαλοπούλα για μοσχάρι, το κοτόπουλο για αρνάκι, κεμπάπ μοσχαριού από... κοτόπουλο, κιμάδες από κόκαλο, λουκάνικα... αλλεργίας, καλαμάκια «συναρμολογημένου» κρέατος», κροκέτες που... κλέβουν στο ζύγι, ακόμη και... νερό, αλλά στην τιμή του… κρέατος.
Ο λόγος, για μια μεγάλη μερίδα ευρωπαϊκών βιομηχανιών τροφίμων –μικρού, μεσαίου και μεγάλου μεγέθους- οι οποίες εξαπατούν συστηματικά τους καταναλωτές για τα προϊόντα που παράγουν με βάση το κρέας, παρουσιάζοντας άλλα αντ’ άλλων στις ετικέτες τους.
Οργανώσεις καταναλωτών από επτά χώρες της Ε.Ε. (Βέλγιο, Ισπανία, Πορτογαλία, Ολλανδία, Τσεχία, Σλοβακία, Μ. Βρετανία) πραγματοποίησαν από τον Απρίλιο του 2014 έως τον Αύγουστο του 2015 εκτεταμένα τεστ και αναλύσεις σε μια σειρά από προϊόντα που βασίζονται στο κρέας, προκειμένου να ελέγξουν τις ετικέτες στη συσκευασία, τα συστατικά τους και το ενδεχόμενο ενσωματωμένων παράνομων συντηρητικών και πρόσθετων σε αυτά.
Τα αποτελέσματα αυτών των ελέγχων συγκεντρώθηκαν σε μια έκθεση υπό την επωνυμία «Close-up on the meat we eat, Consumers want honest labels», η οποία παρουσιάστηκε την προηγούμενη εβδομάδα στις Βρυξέλλες από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Καταναλωτών (BEUC).
Κοινή διαπίστωση όλων των ευρωπαϊκών καταναλωτικών οργανώσεων που συμμετείχαν στην έρευνα είναι ότι οι ετικέτες των ευρωπαϊκών τροφίμων δεν λένε πάντα την αλήθεια. Αρκετές βιομηχανίες τροφίμων άλλα γράφουν στο χαρτί και άλλα προσφέρουν στο πιάτο του καταναλωτή. Μερικές από τις διαπιστώσεις τους προκαλούν σοκ...
1. Ετικέτες: παίζοντας με τις λέξεις
•Οι βιομηχανίες τροφίμων βαφτίζουν συχνά με παραπλανητικές ονομασίες προϊόντα τους χαμηλής ποιότητας, προκειμένου να τα καταστήσουν ελκυστικά στον καταναλωτή.
Τρανό παράδειγμα αυτής της πρακτικής αποτελεί το βελγικό «filet américain préparé» (παρασκευασμένο αμερικανικό φιλέτο).
Πρόκειται για φλαμανδικό ταρτάρ, το οποίο -βάσει του νόμου- πρέπει να αποτελείται τουλάχιστον κατά 70% από άπαχο κιμά μοσχαριού ή αλόγου.
Τα τεστ βελγικής καταναλωτικής οργάνωσης έδειξαν ότι οι βιομηχανίες τροφίμων παρακάμπτουν τον νόμο και πωλούν για «filet américain préparé» υποδεέστερης ποιότητας προϊόντα με παραπλανητικές ονομασίες όπως «préparé du chef». Τα προϊόντα αυτά διόλου δεν πληρούν τα κριτήρια του κανονικού φιλέτου américain, ενώ σε κάποια από αυτά οι αναλύσεις έδειξαν ότι περιείχαν... χοιρινό κρέας.
•Ανάλογη περίπτωση σύγχυσης και παραπλάνησης του καταναλωτή αποτελούν τυποποιημένα προϊόντα βιομηχανιών τροφίμων με την ονομασία «picada de ternera» στην Ισπανία, που παραπέμπουν τη σκέψη του καταναλωτή στο «carne picada de ternera» -δηλαδή τον νωπό μοσχαρίσιο κιμά.
Στην πραγματικότητα, όμως, το «picada de ternera» είναι ένα παρασκεύασμα κρέατος και μόνο ως τέτοιο (στα ισπανικά «preparado de carne picada de ternera») θα έπρεπε να αναφέρεται στην ετικέτα.
•Πέρα από τις λέξεις, οι βιομηχανίες τροφίμων παίζουν και με την όψη των προϊόντων τους, με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να δυσκολεύεται να διακρίνει το νωπό κρέας από τα παρασκευάσματά του, που μπορεί να δείχνουν ίδια στο μάτι, όμως στη σύστασή τους είναι εντελώς διαφορετικά.
Η βελγική οργάνωση καταναλωτών est-Achats και η ισπανική ομόλογή της OCU διαπίστωσαν στην έρευνά τους ότι ο τρόπος εμφάνισης προϊόντων, όπως τα «hamburguesa», «gehakt» and «moelleux de porc» μπορεί να οδηγήσουν τους καταναλωτές στη λανθασμένη πεποίθηση ότι αγοράζουν ένα 100% προϊόν κρέατος. Στην πραγματικότητα, αγοράζουν ένα παρασκεύασμα με χαμηλότερη περιεκτικότητα κρέατος.
•Στην Ολλανδία, η καταναλωτική οργάνωση Consumentenbond έβαλε στο μικροσκόπιό της κατεψυγμένα σατάι κοτόπουλου και χοιρινού (ινδονησιακά καλαμάκια).
Ανακάλυψε ότι ούτε καν το ένα στα 4 δείγματα είχε παραχθεί από ολόκληρα κομμάτια κρέατος. Το 75% των δειγμάτων που ελέγχθηκαν είχε παραχθεί από έναν συνδυασμό μικρών κομματιών κρέατος και κιμά.
Βάσει των σχετικών διατάξεων της Ε.Ε., όταν μια φέτα ζαμπόν ή μια μπριζόλα δείχνει να έχει παραχθεί από ένα ενιαίο τεμάχιο κρέατος, ενώ στην πραγματικότητα έχει φτιαχτεί από διαφορετικά μικρά κομμάτια κρέατος που έχουν «συγκολληθεί» μεταξύ τους (ναι, γίνεται κι αυτό!), θα πρέπει να αναγράφεται στην ετικέτα του προϊόντος. Ωστόσο, η διάταξη αυτή δεν ισχύει για τα έτοιμα γεύματα. Ετσι οι καταναλωτές μπορούν να ζουν με την... ψευδαίσθηση ότι το σατάι που αγόρασαν στην Ολλανδία ήταν από ολόκληρα κομμάτια κοτόπουλου ή χοιρινού.
2. Μεταμφιέζοντας το κρέας
Το 2013 αποκαλύφθηκε ότι στις ετικέτες σειράς επεξεργασμένων τροφίμων αναφερόταν ψευδώς ότι αυτά περιείχαν βοδινό κρέας, ενώ στην πραγματικότητα περιείχαν κρέας αλόγου. Το σκάνδαλο του αλογίσιου κρέατος πήρε πανευρωπαϊκές διαστάσεις. Οπως αποδείχθηκε, δεν ήταν μεμονωμένο περιστατικό. Αναρίθμητες ανάλογες περιπτώσεις εξαπάτησης και νόθευσης του κρέατος έχουν από τότε αποκαλυφθεί:
•Τον Απρίλιο του 2014, έρευνα καταναλωτικής οργάνωσης στη Μ. Βρετανία διαπίστωσε ότι το 40% των γευμάτων αρνιού που πωλούνταν για το σπίτι είχε «μολυνθεί» από άλλα κρέατα. Μάλιστα, σε κάποια από αυτά τα γεύματα -όπως αποκαλύφθηκε- δεν υπήρχε ούτε ένα γραμμάριο αρνί!
•Δύο καταναλωτικές οργανώσεις από την Ιταλία και την Ισπανία έβαλαν στο μικροσκόπιό τους το μοσχαρίσιο κεμπάπ, με σκοπό να βρουν αν αυτό είχε νοθευτεί με κρέας αλόγου ή χοιρινό.
Διαπίστωσαν έκπληκτοι ότι η υποκατάσταση του μοσχαρίσιου κρέατος από γαλοπούλα και άλλα πουλερικά ήταν κοινός τόπος για αρκετές βιομηχανίες.
Συγκεκριμένα, 20 στα 25 δείγματα μοσχαρίσιου κεμπάπ που αναλύθηκαν στην Ισπανία βρέθηκαν να περιέχουν κοτόπουλο.
Εξι εξ αυτών περιείχαν μάλιστα περισσότερο από 60% κοτόπουλο στη σύστασή τους. Στην Ιταλία, κάποια από τα δείγματα κεμπάπ που ελέγχθηκαν, δεν περιείχαν καθόλου μοσχάρι, αλλά αποκλειστικά και μόνο γαλοπούλα.
•Στη Γαλλία έλεγχοι των αρμοδίων αρχών σε νωπά λουκάνικα, κεμπάπ, σαλάμια και αλλαντικά έδειξαν την παρουσία μη εγκεκριμένου από τις υγειονομικές αρχές χοιρινού στο 11% των δειγμάτων και πουλερικών στο 5%. Και τα δύο συστατικά δεν είχαν σημανθεί στις ετικέτες των προϊόντων.
3. Κλέβουν στο ζύγι
Η πραγματική ποσότητα κρέατος σε ένα συσκευασμένο προϊόν διατροφής μπορεί να είναι μικρότερη από αυτήν που αναγράφεται στην ετικέτα, όταν αναγράφεται.
Βάσει των ευρωπαϊκών κανονισμών, το ποσοστό του κρέατος σε παρασκευάσματα και προϊόντα κρέατος πρέπει πάντα να αναφέρεται στην ετικέτα τους. Ομως τα τεστ που πραγματοποίησαν οι καταναλωτικές οργανώσεις έδειξαν συχνά ελλείψεις.
Στο Βέλγιο διαπιστώθηκε ότι η περιεκτικότητα κρέατος σε έτοιμα σουβλάκια ή μοσχαρίσιες κοτολέτες δεν αναγραφόταν στις ετικέτες. Στην Τσεχία τα τεστ σε λουκάνικα χοιρινού αποκάλυψαν διαφορά μεταξύ του δηλούμενου στην ετικέτα και του πραγματικού περιεχομένου κρέατος έως και 15%.
Σε ένα άλλο τεστ, επίσης στην Τσεχία, ένα παρασκεύασμα κιμά διαπιστώθηκε ότι περιείχε 24,5% λιγότερο κρέας από αυτό που έγραφε η ετικέτα. Νερό και άλλα συστατικά αναπλήρωναν το κρέας. Στην Ολλανδία, η οργάνωση Consumentenbond έλεγξε κροκέτες. Διαπίστωσε ότι περιείχαν μόλις τη μισή ποσότητα κρέατος από αυτήν που αναφερόταν στην ετικέτα.
4. Πωλείται νερό σε τιμή κρέατος
Τα τεστ στο Βέλγιο αποκάλυψαν ότι πολλά παρασκευάσματα κρέατος, όπως τα ρολά κρέατος «Roti Toscan» και «médaillon Ardennais», είχαν περιεκτικότητα κρέατος 89%-92%, ενώ το ποσοστό του προστιθέμενου νερού ήταν πιθανότατα μεγαλύτερο του 5%.
Ομως ούτε η προσθήκη του νερού ούτε το ποσοστό αυτού αναγραφόταν στην ετικέτα.
Αντίθετα παρόμοια προϊόντα, όπως «couronne de porc» και «moelleux de porc», με περιεκτικότητα κρέατος 90%, βρέθηκαν να σημαίνονται σωστά στις ετικέτες, τόσο στην αναφορά της προσθήκης νερού στην περιγραφή του προϊόντος, όπως και στην ένδειξη του ποσοστού του προστιθέμενου νερού στον κατάλογο των συστατικών.
Οι ευρωπαϊκοί κανόνες προβλέπουν ότι, όπου το προστιθέμενο νερό υπερβαίνει το 5% του βάρους οποιουδήποτε τελικού προϊόντος, θα πρέπει να εμφανίζεται στη λίστα των συστατικών.
Ο κανόνας μάλιστα είναι αυστηρότερος για τα νωπά κρέατα και τα παρασκευάσματα κρέατος: το προστιθέμενο νερό πρέπει πάντα να αναφέρεται στη λίστα των συστατικών, ανεξαρτήτως ποσότητας.
Επιπλέον, όταν έχει προστεθεί νερό σε προϊόντα και παρασκευάσματα κρέατος που έχουν τη μορφή τεμαχίου, φέτας, μερίδας ή σφαγίου κρέατος και όταν αυτό αποτελεί πάνω από το 5% του βάρους του τελικού προϊόντος, αυτό πρέπει να αναφέρεται στην ονομασία του τροφίμου.
Κάτι που με τη σειρά του απαιτεί την ποσοστιαία καταγραφή του νερού στη λίστα των συστατικών που εμφανίζονται στην ετικέτα.
5. Το μυστικξό ταξίδι του «μηχανικά διαχωρισμένου κρέατος»
To μηχανικά διαχωρισμένο κρέας (ΜΔΚ) προέρχεται από υπολείμματα κρέατος που έχουν απομείνει στο σφάγιο μετά την αφαίρεση των βασικών τεμαχίων.
Το κρέας αυτό χρησιμοποιείται για την παραγωγή προϊόντων διατροφής, διαφέρει όμως σε ποιότητα από το νωπό κρέας γι’ αυτό και απαγορεύεται να αναγράφεται ως τέτοιο στις ετικέτες.
Αρκετές φορές όμως οι βιομηχανίες τροφίμων δεν εφαρμόζουν ούτε τις διατάξεις της Ε.Ε. για την υγιεινή κατά την παραγωγή του ΜΔΚ ούτε τα πρότυπα σήμανσής του.
•Οι αναλύσεις που έγιναν από καταναλωτική οργάνωση της Ισπανίας σε δείγματα μοσχαρίσιου κεμπάπ έδειξαν συχνή παρουσία μηχανικώς διαχωρισμένου κρέατος πουλερικών και γαλοπούλας, χωρίς αυτό να αναφέρεται στις ετικέτες.
Πέραν της δόλιας υποκατάστασης του μοσχαριού από τη γαλοπούλα και τα πουλερικά, στα δείγματα κεμπάπ που αναλύθηκαν ανιχνεύθηκαν και υψηλά επίπεδα ασβεστίου. Το ασβέστιο αποτελεί σημαντικό συστατικό των οστών και αυτό έβαλε σε υποψίες την καταναλωτική οργάνωση και τελικά οδήγησε στην αποκάλυψη του ΜΔΚ στο κεμπάπ.
•Ενα αλλο τεστ στην Τσεχία έδειξε την ύπαρξη ΜΔΚ σε σαλάμι «Lovecký», ένα πολύ δημοφιλές είδος σαλαμιού τόσο σε αυτή τη χώρα όσο και στη Σλοβακία. Σε ένα από τα δείγματα που αναλύθηκαν, η περιεκτικότητα σε ασβέστιο βρέθηκε να είναι 10 φορές υψηλότερη από ό,τι στο δείγμα με το χαμηλότερο επίπεδο ασβεστίου.
6. Τα ύπουλα πρόσθετα τροφίμων
Σύμφωνα με τους ευρωπαϊκούς κανονισμούς, κανένα πρόσθετο συντηρητικό δεν θα έπρεπε να βρίσκεται σε νωπό κρέας.
Περιορισμένες ποσότητες κάποιων πρόσθετων επιτρέπονται σε παρασκευάσματα κρέατος.
Οι αναλύσεις των οργανώσεων έδειξαν, όμως, ότι οι κανονισμοί αυτοί δεν εφαρμόζονται από αρκετές βιομηχανίες.
Η πορτογαλική καταναλωτική οργάνωση DECO έλεγξε νωπό μοσχαρίσιο κιμά που αγοράστηκε σε 26 κρεοπωλεία και σούπερ μάρκετ στη Λισαβόνα, στο Πόρτο και στο Σετουμπάλ.
Από τα 26 δείγματα τα 23 βρέθηκε να περιέχουν θειώδη άλατα, συντηρητικό που απαγορεύεται ρητώς στο νωπό κρέας.
Τα θειώδη άλατα αποτελούν γνωστή αλλεργιογόνο ουσία και, όταν επιτρέπεται η χρήση τους σε τρόφιμα, πρέπει πάντα να αναγράφεται στην ετικέτα, εάν τα επίπεδά τους είναι μεγαλύτερα των 10 mg ανά κιλό.
Σε αρκετά από τα δείγματα, τα οποία η DECO επεξεργάστηκε, τα επίπεδα των θειωδών αλάτων υπερέβαιναν έως και 400 φορές τα όρια σήμανσης στην ετικέτα!
Οι συνέπειες για την υγεία από την κατανάλωση θειωδών για όσους υποφέρουν από αλλεργίες μπορεί να ξεκινούν από πονοκεφάλους και ναυτία έως άσθμα και σοβαρές κρίσεις αναφυλαξίας.
Την παράνομη χρήση προσθέτων διευκολύνει η... θολή γραμμή που υπάρχει μεταξύ παρασκευασμάτων και προϊόντων κρέατος.
Ο μεγαλύτερος αριθμός προσθέτων επιτρέπεται σε προϊόντα κρέατος παρά στα παρασκευάσματα. Ομως οι περισσότεροι καταναλωτές ξεγελιούνται.
Οταν αγοράζουν μαριναρισμένο κρέας νομίζουν ότι αυτό είναι παρόμοιο με το νωπό κρέας.
Ομως αυτό μπορεί να περιέχει έναν μακρύ κατάλογο των προσθέτων. Παράδειγμα αποτελούν τα «Roti Ardennais», η ανάλυση των οποίων έδειξε ότι περιείχαν νιτρώδες νάτριο (Ε250) και φωσφορικά άλατα (E338, E452), που κανονικά δεν επιτρέπονται σε παρασκευάσματα κρέατος.
Οι βιομηχανίες τροφίμων εκμεταλλεύονται και τις εξαιρέσεις που ισχύουν για πρόσθετα τροφίμων που είναι αναγκαία για την παραγωγή εθνικών «παραδοσιακών» παρασκευασμάτων κρέατος.
Ετσι, ενώ τα θειώδη και τα φωσφορικά άλατα απαγορεύονται στα περισσότερα παρασκευάσματα κιμά, επιτρέπονται στις βρετανικές σπεσιαλιτέ «burger meat» και «breakfast Sausages», αλλά και στα «lomo de cerdo adobado», «gehakt», «Finish grey salted Christmas ham».
Στην πραγματικότητα κάποια από αυτά τα παρασκευάσματα, όταν πουλιούνται σε χώρες άλλες από αυτήν, στην οποία είναι εθνική σπεσιαλιτέ, δεν έχουν τίποτα το παραδοσιακό.
Παράδειγμα, τα λουκάνικα «chipolatas» που πωλούνται στο Βέλγιο (και υποτίθεται ότι πληρούν την περιγραφή των βρετανικών «breakfast sausages») βρέθηκαν τίγκα στα φωσφορικά άλατα.
Ενας άλλος τρόπος εισαγωγής των συντηρητικών είναι μέσω της «αρχής της μεταφοράς».
Τα σορβικά οξέα (E200-203), για παράδειγμα, απαγορεύονται σε όλα τα παρασκευάσματα κρέατος, όμως το δίκαιο της Ε.Ε. επιτρέπει τη χρήση τους σε σάλτσες και μαρινάδες. Σουβλάκια μαριναρισμένα που αναλύθηκαν έτσι σε διάφορες χώρες της Ε.Ε. βρέθηκαν γεμάτα με σορβικά οξέα.
http://www.efsyn.gr/