SOS
Στο Δέλτα του Νίγηρα, εδώ και δεκαετίες, ο πληθυσμός υποφέρει από τις επιβλαβείς συνέπειες της πετρελαϊκής μόλυνσης. Ο πετρελαϊκός κολοσσός Shell, που δραστηριοποιείται στη Νιγηρία από τα μέσα του 20ου αιώνα, ευθύνεται για εκατοντάδες πετρελαιοκηλίδες που κάθε χρόνο μολύνουν τα εδάφη, το νερό και τον αέρα της περιοχής της μειονότητα των Ογκόνι.
Της Εύας Αναστασιάδου
Σύμφωνα με το νόμο στη Νιγηρία, η Shell, η μεγαλύτερη εταιρεία που εκμεταλλεύεται τον φυσικό πλούτο της περιοχής, είναι υπεύθυνη για τον καθαρισμό των αγωγών, των φρεατίων και των υποδομών καθώς και για την έγκαιρη αποκατάσταση όλων των διαρροών, όποια και αν είναι η αιτία. Παρ' όλα αυτά, σε έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα η Διεθνής Αμνηστία και το Κέντρο για το Περιβάλλον, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ανάπτυξη (CEHRD), με τίτλο "Clean it up" αποκαλύπτεται πως ο πετρελαϊκός κολοσσός, που εκμεταλλεύεται πάνω από το 21% της παραγωγής πετρελαίου της χώρας, φαίνεται να μην αναλαμβάνει τις ευθύνες καθαρισμού.
Το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, πραγματοποίησε το 2011, σε τέσσερις περιοχές του Δέλτα του Νίγηρα ανεξάρτητες επιτόπιες έρευνες και παρουσίασε ότι η μόλυνση από τα 50 χρόνια δραστηριοποίησης της εταιρείας έχει εξαπλωθεί στο έδαφος, τα υπόγεια ύδατα, ακόμα και σε πηγές πόσιμου νερού προκαλώντας ανεπανόρθωτες καταστροφές και προβλήματα υγείας στους κατοίκους της περιοχής. Η εταιρεία, που εκμεταλλεύεται 50 κοιτάσματα πετρελαίου και διαχειρίζεται 5000 χλμ αγωγών στο Δέλτα του Νίγηρα, επίσημα αναγνώρισε ότι είναι υπεύθυνη για 1693 πετρελαιοκηλίδες. Δεσμεύτηκε ωστόσο να αναλάβει τον καθαρισμό των τεσσάρων αυτών περιοχών που η έρευνα του ΟΗΕ έκρινε ως βαριά μολυσμένες καθώς και την αντιμετώπιση πιθανών μελλοντικών διαρροών.
Τέσσερα χρόνια μετά, η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας και του Κέντρου για το Περιβάλλον, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ανάπτυξη, αποκαλύπτει πως ο πετρελαϊκός κολοσσός ψευδώς ανακοίνωσε, ότι καθάρισε τις βαριά μολυσμένες περιοχές στο Δέλτα του Νίγηρα. Οι διαρροές πετρελαίου, οι αναφλέξεις φυσικού αερίου, η ρύπανση των ποταμών, της γης και της ατμόσφαιρας, συνεχίζουν να αποτελούν καθημερινή και μόνιμη πραγματικότητα για τη φυλή των Ογκόνι. «Το πετρέλαιο ήρθε και κατέστρεψε τα πάντα. Τίποτα δεν μπορεί να καλλιεργηθεί. Δεν μπορούμε να ζήσουμε καλά πια. Δεν υπάρχει καμία ελπίδα για μας και τα παιδιά μας σε αυτήν την κοινότητα», υποστήριξε στη Διεθνή Αμνηστία η 65χρονη Ταγκαλο Κριστίνα Ντιμκα, αγρότισσα της γης των Ογκόνι.
Η επιτόπια έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας στις τέσσερις περιοχές, αποκάλυψε μαυρισμένο χώμα και στρώματα πετρελαίου στο νερό, που προκλήθηκαν από μια διαρροή πετρελαίου που έγινε 45 χρόνια πριν και που η Shell είχε υποστηρίξει ότι είχε προβεί δύο φορές στον καθαρισμό της, το 1975 και το 2012. Μεγάλο μέρος ευθύνης επιρρίπτεται και στην κυβέρνηση της Νιγηρίας καθώς αδυνατεί να ελέγξει την πετρελαϊκή βιομηχανία εξαιτίας περιορισμένων πόρων. Ορισμένα σημεία που είχαν κριθεί καθαρά από τον ελεγκτικό μηχανισμό της Νιγηρίας, οι ερευνητές ανακάλυψαν μολυσμένο χώμα και νερό κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Ο πετρελαϊκός κολοσσός, δεν αντιμετώπισε αποτελεσματικά το θέμα του καθαρισμού, της εκπαίδευσης και της επίβλεψης των τοπικών εργολάβων που απασχολούνται στο σημείο. Η εταιρεία προσλαμβάνει εργολάβους για να αναλάβουν την καθαριότητα και διατηρεί τον έλεγχο των δραστηριοτήτων τους. Τους παρέχει εκπαίδευση και οδηγίες, υποχρεώνοντας τους να συμμορφώνονται με τον Κώδικα Εταιρικής Δεοντολογίας. «Αυτό ουσιαστικά είναι μία κάλυψη. Αν σκάψεις μερικά μέτρα θα βρεις πετρέλαιο. Κάναμε απλά κάποιες ανασκαφές, διώξαμε το χώμα μακριά και μετά το καλύψαμε ξανά», υποστήριξε στη Διεθνή Αμνηστία ένας εργολάβος που προσλήφθηκε από την Shell, τονίζοντας την αδιαφορία της εταιρείας. Οι περιοχές αυτές της Νιγηρίας χαρακτηρίζονται από έντονη βροχόπτωση. Επομένως, όταν το πετρέλαιο και τα παράγωγά του παραμένουν θαμμένα στο υπέδαφος, κάθε φορά που βρέχει, παρασύρονται από τα νερά της βροχής και εξαπλώνονται στο χώμα και στα υπόγεια ύδατα.
«Με τον ανεπαρκή καθαρισμό της μόλυνσης από τους αγωγούς και τα φρεάτια, η Shell αφήνει χιλιάδες γυναίκες, άνδρες και παιδιά εκτεθειμένα σε μολυσμένη γη, νερά και αέρα, σε ορισμένες περιπτώσεις για χρόνια, ακόμα και δεκαετίες», υποστήριξε ο Μαρκ Ντουμετ, ερευνητής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Διεθνή Αμνηστία. Και συνέχισε, «οι πετρελαιοκηλίδες έχουν καταστροφικές συνέπειες στις φυτείες, τα δάση και την αλιεία, από όπου οι κάτοικοι του Δέλτα του Νίγηρα βιοπορίζονται και εξασφαλίζουν την τροφή τους. Οποιοσδήποτε επισκεφτεί τις μολυσμένες περιοχές μπορεί να μιλήσει και να δει από μόνος του πώς η μόλυνση έχει εξαπλωθεί στη γη».
Η εταιρεία ωστόσο, αρνήθηκε οποιαδήποτε κατηγορία και διαφώνησε με τις αποκαλύψεις των οργανισμών χωρίς όμως να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες ή να δεχτεί συνάντηση με εκπροσώπους της Διεθνούς Αμνηστίας. Με δήλωση της στην αγγλική εφημερίδα Guardian, η Shell κατηγόρησε τις κλοπές ως βασικό υπαίτιο των διαρροών πετρελαίου και υποστήριξε ότι «χωρίς πρόσβαση στην πλήρη έκθεση δεν είναι εφικτό να επαληθεύσουμε και να απαντήσουμε στους λεπτομερείς ισχυρισμούς. Η εφαρμογή της αναφοράς του ΟΗΕ, είναι μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος της αποκατάστασης και προστασίας των αγωγών». Προσέθεσε επίσης ότι στο πρόγραμμα τους περιλαμβάνονται «εκστρατείες σχετικά με τις επιπτώσεις της κλοπής του αργού πετρελαίου και της παράνομης διύλισης στις τέσσερις περιοχές της γης των Ογκόνι καθώς και η εφαρμογή εναλλακτικών προγραμμάτων βιοπορισμού, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος γεωργικής επιχειρηματικότητας που θα στοχεύει στις νεότερες γενιές των Ογκόνι. Είναι σημαντικό να δοθεί ένα τέλος στη διαδεδομένη κλοπή και παράνομη διύλιση αργού πετρελαίου, που συνεχίζουν να προκαλούν νέες διαρροές και να καταστρέφουν το περιβάλλον».
Η έκθεση για τις ψευδείς δηλώσεις της εταιρείας δημοσιεύτηκε με αφορμή την 20ή επέτειο εκτέλεσης, στις 10 Νοέμβρη του 1995, του συγγραφέα και ακτιβιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Κεν Σάρο-Ουίουα καθώς και οκτώ άλλων ακτιβιστών που διαδήλωναν κατά της περιβαλλοντικής καταστροφής που προκαλούσε στο Δέλτα του Νίγηρα η πετρελαϊκή βιομηχανία. Ο Κεν Σάρο-Ουίουα ηγήθηκε το 1990 του Κινήματος Για Την Επιβίωση Του Λαού των Ogoni (Movement For The Survival Of The Ogoni People – MOSOP) και αγωνίστηκε κατά της δικτατορίας του στρατηγού Αμπάχα και της πολυεθνικής Shell Oil με σκοπό την μεγαλύτερη πολιτική αυτονομία της φυλής Ογκόνι και της εξασφάλισης μεριδίων του πλούσιου πετρελαϊκού κοιτάσματος της περιοχής τους. Το Κίνημα υποστήριξε ότι η «μόλυνση οδήγησε στην ολοκληρωτική υποβάθμιση της περιοχής των Ογκόνι και μετέτρεψε τον τόπο σε μία οικολογική καταστροφή».Ο πετρελαϊκός κολοσσός, σε συνεργασία με την κυβέρνηση και το στρατό της Νιγηρίας, χρηματοδοτούσε επιχειρήσεις για την κατάπνιξη αντιδράσεων πολιτών και ακτιβιστών ενάντια στις δραστηριότητες της εταιρείας. Η απόφαση της εκτέλεσης των ακτιβιστών ήταν λοιπόν αποτέλεσμα μιας πολιτικά υποκινούμενης, όπως χαρακτήρισε η Διεθνής Αμνηστία, δίκης. Ο αρχηγός της κοινότητας Ουγκμπορόντο, Έγκχαρε Γ. Ο. Ότζογκαρ, υποστήριξε πως «Είναι σαν παράδεισος και κόλαση. Εκείνοι έχουν τα πάντα. Εμείς δεν έχουμε τίποτα… Αν διαμαρτυρηθούμε, στέλνουν στρατό», τονίζοντας πως οι πάμφτωχες κοινότητες, που διαμαρτύρονταν για τις ενέργειες των εταιρειών ή που υπάρχει η υποψία ότι παρεμποδίζαν την παραγωγή πετρελαίου, κινδύνευαν να υποστούν συλλογική τιμωρία.
Ο Στεβυν Ομποντουκιε, διευθυντής προγράμματος του CEHRD υπογράμμισε πως «οι άνθρωποι στη Νιγηρία και σε όλο τον κόσμο θυμούνται τον Κεν Σάρο-Ουίουα και τους οκτώ ακόμα αρχηγούς Ογκόνι που εκτελέστηκαν το 1995. Η Shell και η κυβέρνηση της Νιγηρίας δεν μπορεί να αδιαφορήσει για την τρομερή κληρονομιά της πετρελαϊκής βιομηχανίας στο Δέλτα του Νίγηρα. Για πολλούς ανθρώπους στην περιοχή, το πετρέλαιο δεν έχει φέρει τίποτε άλλο παρά μιζέρια».
tvxs
Σύμφωνα με το νόμο στη Νιγηρία, η Shell, η μεγαλύτερη εταιρεία που εκμεταλλεύεται τον φυσικό πλούτο της περιοχής, είναι υπεύθυνη για τον καθαρισμό των αγωγών, των φρεατίων και των υποδομών καθώς και για την έγκαιρη αποκατάσταση όλων των διαρροών, όποια και αν είναι η αιτία. Παρ' όλα αυτά, σε έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα η Διεθνής Αμνηστία και το Κέντρο για το Περιβάλλον, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ανάπτυξη (CEHRD), με τίτλο "Clean it up" αποκαλύπτεται πως ο πετρελαϊκός κολοσσός, που εκμεταλλεύεται πάνω από το 21% της παραγωγής πετρελαίου της χώρας, φαίνεται να μην αναλαμβάνει τις ευθύνες καθαρισμού.
Το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, πραγματοποίησε το 2011, σε τέσσερις περιοχές του Δέλτα του Νίγηρα ανεξάρτητες επιτόπιες έρευνες και παρουσίασε ότι η μόλυνση από τα 50 χρόνια δραστηριοποίησης της εταιρείας έχει εξαπλωθεί στο έδαφος, τα υπόγεια ύδατα, ακόμα και σε πηγές πόσιμου νερού προκαλώντας ανεπανόρθωτες καταστροφές και προβλήματα υγείας στους κατοίκους της περιοχής. Η εταιρεία, που εκμεταλλεύεται 50 κοιτάσματα πετρελαίου και διαχειρίζεται 5000 χλμ αγωγών στο Δέλτα του Νίγηρα, επίσημα αναγνώρισε ότι είναι υπεύθυνη για 1693 πετρελαιοκηλίδες. Δεσμεύτηκε ωστόσο να αναλάβει τον καθαρισμό των τεσσάρων αυτών περιοχών που η έρευνα του ΟΗΕ έκρινε ως βαριά μολυσμένες καθώς και την αντιμετώπιση πιθανών μελλοντικών διαρροών.
Τέσσερα χρόνια μετά, η έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας και του Κέντρου για το Περιβάλλον, τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και την Ανάπτυξη, αποκαλύπτει πως ο πετρελαϊκός κολοσσός ψευδώς ανακοίνωσε, ότι καθάρισε τις βαριά μολυσμένες περιοχές στο Δέλτα του Νίγηρα. Οι διαρροές πετρελαίου, οι αναφλέξεις φυσικού αερίου, η ρύπανση των ποταμών, της γης και της ατμόσφαιρας, συνεχίζουν να αποτελούν καθημερινή και μόνιμη πραγματικότητα για τη φυλή των Ογκόνι. «Το πετρέλαιο ήρθε και κατέστρεψε τα πάντα. Τίποτα δεν μπορεί να καλλιεργηθεί. Δεν μπορούμε να ζήσουμε καλά πια. Δεν υπάρχει καμία ελπίδα για μας και τα παιδιά μας σε αυτήν την κοινότητα», υποστήριξε στη Διεθνή Αμνηστία η 65χρονη Ταγκαλο Κριστίνα Ντιμκα, αγρότισσα της γης των Ογκόνι.
Η επιτόπια έρευνα της Διεθνούς Αμνηστίας στις τέσσερις περιοχές, αποκάλυψε μαυρισμένο χώμα και στρώματα πετρελαίου στο νερό, που προκλήθηκαν από μια διαρροή πετρελαίου που έγινε 45 χρόνια πριν και που η Shell είχε υποστηρίξει ότι είχε προβεί δύο φορές στον καθαρισμό της, το 1975 και το 2012. Μεγάλο μέρος ευθύνης επιρρίπτεται και στην κυβέρνηση της Νιγηρίας καθώς αδυνατεί να ελέγξει την πετρελαϊκή βιομηχανία εξαιτίας περιορισμένων πόρων. Ορισμένα σημεία που είχαν κριθεί καθαρά από τον ελεγκτικό μηχανισμό της Νιγηρίας, οι ερευνητές ανακάλυψαν μολυσμένο χώμα και νερό κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Ο πετρελαϊκός κολοσσός, δεν αντιμετώπισε αποτελεσματικά το θέμα του καθαρισμού, της εκπαίδευσης και της επίβλεψης των τοπικών εργολάβων που απασχολούνται στο σημείο. Η εταιρεία προσλαμβάνει εργολάβους για να αναλάβουν την καθαριότητα και διατηρεί τον έλεγχο των δραστηριοτήτων τους. Τους παρέχει εκπαίδευση και οδηγίες, υποχρεώνοντας τους να συμμορφώνονται με τον Κώδικα Εταιρικής Δεοντολογίας. «Αυτό ουσιαστικά είναι μία κάλυψη. Αν σκάψεις μερικά μέτρα θα βρεις πετρέλαιο. Κάναμε απλά κάποιες ανασκαφές, διώξαμε το χώμα μακριά και μετά το καλύψαμε ξανά», υποστήριξε στη Διεθνή Αμνηστία ένας εργολάβος που προσλήφθηκε από την Shell, τονίζοντας την αδιαφορία της εταιρείας. Οι περιοχές αυτές της Νιγηρίας χαρακτηρίζονται από έντονη βροχόπτωση. Επομένως, όταν το πετρέλαιο και τα παράγωγά του παραμένουν θαμμένα στο υπέδαφος, κάθε φορά που βρέχει, παρασύρονται από τα νερά της βροχής και εξαπλώνονται στο χώμα και στα υπόγεια ύδατα.
«Με τον ανεπαρκή καθαρισμό της μόλυνσης από τους αγωγούς και τα φρεάτια, η Shell αφήνει χιλιάδες γυναίκες, άνδρες και παιδιά εκτεθειμένα σε μολυσμένη γη, νερά και αέρα, σε ορισμένες περιπτώσεις για χρόνια, ακόμα και δεκαετίες», υποστήριξε ο Μαρκ Ντουμετ, ερευνητής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στην Διεθνή Αμνηστία. Και συνέχισε, «οι πετρελαιοκηλίδες έχουν καταστροφικές συνέπειες στις φυτείες, τα δάση και την αλιεία, από όπου οι κάτοικοι του Δέλτα του Νίγηρα βιοπορίζονται και εξασφαλίζουν την τροφή τους. Οποιοσδήποτε επισκεφτεί τις μολυσμένες περιοχές μπορεί να μιλήσει και να δει από μόνος του πώς η μόλυνση έχει εξαπλωθεί στη γη».
Η εταιρεία ωστόσο, αρνήθηκε οποιαδήποτε κατηγορία και διαφώνησε με τις αποκαλύψεις των οργανισμών χωρίς όμως να δώσει περαιτέρω λεπτομέρειες ή να δεχτεί συνάντηση με εκπροσώπους της Διεθνούς Αμνηστίας. Με δήλωση της στην αγγλική εφημερίδα Guardian, η Shell κατηγόρησε τις κλοπές ως βασικό υπαίτιο των διαρροών πετρελαίου και υποστήριξε ότι «χωρίς πρόσβαση στην πλήρη έκθεση δεν είναι εφικτό να επαληθεύσουμε και να απαντήσουμε στους λεπτομερείς ισχυρισμούς. Η εφαρμογή της αναφοράς του ΟΗΕ, είναι μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος της αποκατάστασης και προστασίας των αγωγών». Προσέθεσε επίσης ότι στο πρόγραμμα τους περιλαμβάνονται «εκστρατείες σχετικά με τις επιπτώσεις της κλοπής του αργού πετρελαίου και της παράνομης διύλισης στις τέσσερις περιοχές της γης των Ογκόνι καθώς και η εφαρμογή εναλλακτικών προγραμμάτων βιοπορισμού, συμπεριλαμβανομένου ενός συστήματος γεωργικής επιχειρηματικότητας που θα στοχεύει στις νεότερες γενιές των Ογκόνι. Είναι σημαντικό να δοθεί ένα τέλος στη διαδεδομένη κλοπή και παράνομη διύλιση αργού πετρελαίου, που συνεχίζουν να προκαλούν νέες διαρροές και να καταστρέφουν το περιβάλλον».
Η έκθεση για τις ψευδείς δηλώσεις της εταιρείας δημοσιεύτηκε με αφορμή την 20ή επέτειο εκτέλεσης, στις 10 Νοέμβρη του 1995, του συγγραφέα και ακτιβιστή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Κεν Σάρο-Ουίουα καθώς και οκτώ άλλων ακτιβιστών που διαδήλωναν κατά της περιβαλλοντικής καταστροφής που προκαλούσε στο Δέλτα του Νίγηρα η πετρελαϊκή βιομηχανία. Ο Κεν Σάρο-Ουίουα ηγήθηκε το 1990 του Κινήματος Για Την Επιβίωση Του Λαού των Ogoni (Movement For The Survival Of The Ogoni People – MOSOP) και αγωνίστηκε κατά της δικτατορίας του στρατηγού Αμπάχα και της πολυεθνικής Shell Oil με σκοπό την μεγαλύτερη πολιτική αυτονομία της φυλής Ογκόνι και της εξασφάλισης μεριδίων του πλούσιου πετρελαϊκού κοιτάσματος της περιοχής τους. Το Κίνημα υποστήριξε ότι η «μόλυνση οδήγησε στην ολοκληρωτική υποβάθμιση της περιοχής των Ογκόνι και μετέτρεψε τον τόπο σε μία οικολογική καταστροφή».Ο πετρελαϊκός κολοσσός, σε συνεργασία με την κυβέρνηση και το στρατό της Νιγηρίας, χρηματοδοτούσε επιχειρήσεις για την κατάπνιξη αντιδράσεων πολιτών και ακτιβιστών ενάντια στις δραστηριότητες της εταιρείας. Η απόφαση της εκτέλεσης των ακτιβιστών ήταν λοιπόν αποτέλεσμα μιας πολιτικά υποκινούμενης, όπως χαρακτήρισε η Διεθνής Αμνηστία, δίκης. Ο αρχηγός της κοινότητας Ουγκμπορόντο, Έγκχαρε Γ. Ο. Ότζογκαρ, υποστήριξε πως «Είναι σαν παράδεισος και κόλαση. Εκείνοι έχουν τα πάντα. Εμείς δεν έχουμε τίποτα… Αν διαμαρτυρηθούμε, στέλνουν στρατό», τονίζοντας πως οι πάμφτωχες κοινότητες, που διαμαρτύρονταν για τις ενέργειες των εταιρειών ή που υπάρχει η υποψία ότι παρεμποδίζαν την παραγωγή πετρελαίου, κινδύνευαν να υποστούν συλλογική τιμωρία.
Ο Στεβυν Ομποντουκιε, διευθυντής προγράμματος του CEHRD υπογράμμισε πως «οι άνθρωποι στη Νιγηρία και σε όλο τον κόσμο θυμούνται τον Κεν Σάρο-Ουίουα και τους οκτώ ακόμα αρχηγούς Ογκόνι που εκτελέστηκαν το 1995. Η Shell και η κυβέρνηση της Νιγηρίας δεν μπορεί να αδιαφορήσει για την τρομερή κληρονομιά της πετρελαϊκής βιομηχανίας στο Δέλτα του Νίγηρα. Για πολλούς ανθρώπους στην περιοχή, το πετρέλαιο δεν έχει φέρει τίποτε άλλο παρά μιζέρια».
tvxs