Εξήντα χρόνια μετά το πραξικόπημα του 1953 στο Ιράν με το οποίο ανετράπη η κυβέρνηση του Μοχάμεντ Μοσαντέκ, αποχαρακτηρισμένα έγγραφα των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών αποκαλύπτουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο της CIA και της MI6 στην επιστροφή του Σάχη στην εξουσία.Πρόκειται για την πρώτη επίσημη επιβεβαίωση του ρόλου της CIA, η οποία όπως προκύπτει από τα απόρρητα έγγραφα σχεδίασε αλλά συμμετείχε και στην εκτέλεση του πραξικοπήματος του 1953.
Η αποκάλυψη προκαλεί έκπληξη καθώς μέχρι σήμερα πολλοί πίστευαν πως τα εν λόγω έγγραφα είχαν καταστραφεί, ώστε να μην δοθούν ποτέ στη δημοσιότητα, όπως συμβαίνει με το σχετικό νόμο που ισχύει στις ΗΠΑ και προβλέπει τον αποχαρακτηρισμό ορισμένων απόρρητων εγγράφων μετά από δεκαετίες.
Το πραξικόπημα είχε την κωδική ονομασία «TPAJAX» και αυτό προέβλεπε την αλλαγή του καθεστώτος στο Ιράν μέσω της δωροδοκίας Ιρανών πολιτικών, αλλά και υψηλόβαθμων αξιωματούχων των δυνάμεων ασφαλείας και του στρατού. Παράλληλα προέβλεπε και τη διεξαγωγή μιας μαζικής προπαγάνδας κατά του Μοσαντέκ, ώστε να προκληθεί λαϊκή εξέγερση.
Στα έγγραφα αναφέρεται πως στο πλαίσιο αυτής της προπαγάνδας ο Μοσαντέκ κατηγορούνταν πως «προσποιείται πως θέλει το καλό του Ιράν, θέλοντας να δημιουργήσει έναν τεράστιο μηχανισμό παρακολούθησης ολόκληρης της κοινωνίας».
Το Ιράν ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Βρετανία μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και τον Απρίλιο του 1951 οι Ιρανοί εξέλεξαν τον επικεφαλής του «Εθνικού Μετώπου» Μοχάμεντ Μοσαντέκ για πρωθυπουργό. Ο Μοσαντέκ, όπως αναφέρεται στο RT, θέλησε να κρατικοποιήσει την «Αγγλο-Ιρανική Εταιρεία Πετρελαίου» (Πρόδρομος της σημερινής BP) μια κίνηση που προκάλεσε τη ρήξη με τις ΗΠΑ και τη Βρετανία.
H MI6 της Βρετανίας στη συνέχεια συνεργάστηκε με τη CIA σχεδιάζοντας ένα πραξικόπημα για την ανατροπή του Μοσαντέκ τον Αύγουστο του 1953 θέλοντας να ανεβάσουν και πάλι την εξουσία τον Σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί. Όπως επισημαίνεται στο RT η πρώτη απόπειρα απέτυχε, ωστόσο CIA και MI6 έστησαν ένα δεύτερο, αυτή τη φορά επιτυχημένο, πραξικόπημα το οποίο συνοδεύτηκε από μαζικές διαδηλώσεις (19 Αυγούστου) που είχαν την υποστήριξη του στρατού και της αστυνομίας.
Ο Μοσάντεκ αντικαταστάθηκε από τον Ιρανό στρατηγό Φαζολάχ Ζαχεντί, ο οποίος είχε επιλεχθεί τόσο από τη CIA, όσο και από την MI6. Ο Μοσάντεκ καταδικάστηκε σε θάνατο, ωστόσο αυτή η καταδικαστική απόφαση δεν εκτελέστηκε ποτέ. Ο Μοσάντεκ πέθανε έγκλειστος στο σπίτι του κοντά στην Τεχεράνη το 1967.
Η φιλοδυτική δικτατορία του Σάχη συνεχίστηκε για ακόμη 27 χρόνια και έληξε με την Ισλαμική Επανάσταση του 1979. Το πραξικόπημα για την ανατροπή του Μοσαντέκ αναγνωρίζεται ως μια «πράξη εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ», όπως επισημαίνεται, καθώς οι ΗΠΑ φοβόντουσαν πως το Ιράν θα μπορούσε να είναι «ανοικτό» στους Σοβιετικούς.
tvxs