Αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε το βιβλίο «Πεθαίνοντας από Λιτότητα» (Morire di austerità) του Lorenzo Bini Smaghi πρώην εκπροσώπου της Ιταλίας στο συμβούλιο της ΕΚΤ.
Ο κεντρικός τραπεζίτης αποκαλύπτει αρκετά ενδιαφέροντα στο βιβλίο του αλλά ο κεντρικός του ισχυρισμός είναι ότι η πολιτική της λιτότητας οδηγεί σε άνοδο του λαϊκισμού και απειλεί να σκοτώσει τη δημοκρατία.
Βεβαίως αυτό δεν είναι νέο για την ταλαιπωρημένη ελληνική δημοκρατία με την πλήρη απαξίωση του πολιτικού συστήματος και την άνοδο, όχι μόνο του λαϊκισμού (που ήταν ήδη σε υψηλά επίπεδα), αλλά και του ωμού ναζισμού. Το νέο, που πέρασε απαρατήρητο όταν ανακοινώθηκε τον Αύγουστο από την ΕΛΣΤΑΤ η φυσική κίνηση πληθυσμού το 2012[1], είναι ότι στην Ελλάδα πεθαίνουμε στην κυριολεξία από λιτότητα.
Οι γεννήσεις από τις 118 χιλιάδες του 2008-9 έφτασαν τις 100 χιλιάδες το 2012 (μείωση πάνω από 15%) ενώ οι θάνατοι έκαναν άλμα το 2012. Αν συνδυάσουμε τα πρόσφατα δεδομένα με παλαιότερα παίρνουμε μια εικόνα που τρομάζει, υπάρχουν πολλοί άσχημοι δείκτες αυτά τα χρόνια αλλά αυτοί εδώ δείχνουν ανθρώπινες ζωές.
Οι γεννήσεις που είναι, ας πούμε, εθελοντικές ακολουθούν άμεσα την πορεία των γενικότερων οικονομικών και κοινωνικών εξελίξεων: μείωση αρχικά (μικρότερη το 2009 μεγαλύτερη το 2010) και βύθιση το 2011 και το 2012.
Δεν ξέρουμε γιατί συνέβη αυτό, κάποιος πρέπει να κάνει τις ερωτήσεις για να πάρουμε τις απαντήσεις αλλά δεν κινδυνεύουμε να κάνουμε μεγάλο λάθος αν υποθέσουμε ότι τα νέα ζευγάρια αναβάλουν το ευτυχές γεγονός για άλλες, καλύτερες μέρες (όπως και τους γάμους που μειώθηκαν πάλι ενώ για πρώτη φορά πέρυσι οι πολιτικοί ήταν περισσότεροι από τους θρησκευτικούς). Η ανεργία που κάνει θραύση ιδίως στους νέους και η μείωση των εισοδημάτων δίνουν τον ρυθμό.
Οι θάνατοι από την άλλη, τα πρώτα χρόνια της λιτότητας, είχαν μια μικρή αυξητική τάση που δεν ήταν διαφορετική από αυτή των προηγούμενων χρόνων. Το 2012 όμως έκαναν ένα άλμα μια και πέθαναν 6500 περισσότεροι συνάνθρωποί μας απ’ ότι το 2011. Είχαμε αυξήσεις και παλιότερα, όπως το 2007, αλλά αυτή είναι πρωτοφανής.
Τα αίτια θανάτου δεν τα ξέρουμε, θα πρέπει να περιμένουμε τα λεπτομερή στοιχεία από την ΕΛΣΤΑΤ με την χαρακτηριστική της καθυστέρηση. Πέρα από τα γνωστά (νεοπλάσματα, υπέρταση, αναπνευστικά) η κατηγορία με την μεγαλύτερη αύξηση το 2011 (τελευταία χρονιά για την οποία έχουμε αιτίες θανάτου) ήταν η μη συγκεκριμένη (ασαφής) αιτία. Οι αυτοκτονίες που ακούγονται πολύ, ακόμα και με τη μεγάλη αύξηση που είχαν το 2011, είναι μεν περισσότερες από κάθε άλλη χρονιά αλλά ως σύνολο είναι ελάχιστες.
Είναι η φτώχεια και η ανεργία; Είναι ο διογκούμενος πληθυσμός των ανασφάλιστων; Είναι η κατάθλιψη που μας πλακώνει; Η κατάρρευση του ΕΣΥ; Η εκμηδένιση της πάντα ελλιπούς προληπτικής ιατρικής; Δεν γνωρίζουμε αλλά δεν νομίζω ότι θα πέφταμε πολύ έξω αν, όπως ο Smaghi, λέγαμε ότι πεθαίνουμε από λιτότητα.
* Ο Μιχάλης Πετράκος είναι μέλος του Πανελλαδικού Συμβουλίου των Οικολόγων Πράσινων