Μετά την ανακάλυψη του Μποζονίου Χιγκς η ανακοίνωση του φετινού Νόμπελ Φυσικής ήταν αναμενόμενη. Το βραβείο απονεμήθηκε στον Βέλγο Φρανσουά Ενγκλέρ και τον Βρετανό Πίτερ Χιγκς. Πριν από μισό αιώνα οι δύο φυσικοί είχαν διατυπώσει τη θεωρία της ύπαρξης του σωματιδίου. Ο καθηγητής Ενγκλέρ μιλά στο Euronews για το μέλλον της επιστήμης την ύπαρξη του Θεού και την καθυστερημένη αναγνώριση του έργου του.
Ερώτηση: Kύριε καθηγητά πως αισθάνεται κανείς όταν βλέπει το όνομα του δίπλα σε εκείνο των Άλμπερτ Αϊνστάιν και τους ζεύγους Κιουρί;
Φ. Ενγκλέρ: Πρώτα από όλα μετριοφροσύνη, θεωρώ ότι δεν υπάρχει σύγκριση με το επίπεδο νοημοσύνης και αντίληψης του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είναι ένα από τα άτομα, που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Ήταν μοναδικός και δεν μπορεί να συγκριθεί με κανένα, σίγουρα όχι με εμένα. Φυσικά, αυτή η αναγνώριση είναι ιδιαίτερα τιμητική.
Ερώτηση: Έχετε λάβει πολλές τιμητικές διακρίσεις και βραβεία συμπεριλαμβανομένου και του βραβείου Νόμπελ. Πιστεύετε ότι ο Μεγάλος Επιταχυντής Ανδρονίων θα έπρεπε να λάβει το βραβείο;
Φ. Ενγκλέρ: Δεν είμαι μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας, συνεπώς δεν είναι δουλειά μου να σχολιάσω της απόφαση των μελών της. Προφανώς, η επιτροπή επέλεξε να βραβεύσει τη θεωρία. Σωστό ή λάθος, δεν μπορώ να σχολιάσω.
Ερώτηση: Μπορεί η Ευρώπη με τον επιταχυντή σωματιδίων να ηγηθεί παγκοσμίως της επιστημονικής έρευνας, ξεπερνώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Φ. Ενγκλέρ: Είναι νομίζω προφανές, τουλάχιστον στο επίπεδο της πειραματικής έρευνας της φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων. Δεν θα έλεγα ακόμα ότι ισχύει σε γενικές γραμμές αλλά είναι σαφές ότι το CERN είναι κάτι αξεπέραστο σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο του είδους του και είναι ότι πιο πρωτοποριακό στον τομέα της έρευνας στη σωματιδιακή φυσική.
Ερώτηση: Το Μποζόνιο Χιγκς έχει χαρακτηριστεί ως η σημαντικότερη επιστημονική ανακάλυψη των τελευταίων πενήντα ετών. Τώρα που το κομμάτι του επιστημονικού παζλ έχει συμπληρωθεί, ποια θα είναι η επόμενη πρόκληση για την επιστημονική κοινότητα;
Φ. Ενγκλέρ: Ίσως υπάρχει ακόμα ένα μεγαλύτερο ζήτημα, γιατί θέτει σε αμφισβήτηση βασικές αρχές της Φυσικής. Αν θέλουμε να εμβαθύνουμε τη γνώση μας σχετικά με το σύμπαν, πρέπει να καταλάβουμε τι είναι η σκοτεινή ενέργεια. Πρέπει να τη διαχωρίσουμε από τη σκοτεινή ύλη. Πρόκειται για ένα πεδίο που εκτείνεται σε ολόκληρο το σύμπαν και τείνει να επιταχύνει τη διαστολή του. Βέβαια υπάρχουν ήδη οι φαινομενολογικές εξηγήσεις, που έχει ήδη δώσει ο Αϊνστάιν. Η βαθύτερη κατανόηση όμως, συνίσταται στη σχέση της κβαντικής μηχανικής με την θεωρία της σχετικότητας, δηλαδή με τη θεωρία της βαρύτητας. Οι κβαντικές επιδράσεις της βαρύτητας είναι αμελητέες διαδραματίζουν όμως σημαντικό ρόλο στην δημιουργία του σύμπαντος, το οποίο δεν γνωρίζουμε από τι δημιουργήθηκε και αυτό πρέπει να ανακαλύψουμε.
Ερώτηση: Χωρίς την κβαντική φυσική η επιστήμη θα ήταν φτωχότερη. Εάν δεν δημοσιεύατε εκείνο το άρθρο 50 χρόνια νωρίτερα, σήμερα δεν θα υπήρχε κάποια θεωρία για να αποδειχθεί. Τι ρόλο έπαιξε στο έργο σας η φαντασία και η δημιουργικότητα;
Φ. Ενγκλέρ: Νομίζω ότι η δημιουργικότητα παίζει σημαντικό ρόλο. Πιστεύω ότι χρειάζονται νέες ιδέες και αν θέλουμε να έχουμε νέες ιδέες πρέπει να εμπιστευθούμε τη διαίσθηση μας. Μετά από πολλά πειράματα εντοπίσαμε τη διαίσθηση στον κόσμο του ασυνείδητου ή του υποσυνείδητου, εκεί όπου τα πράγματα γίνονται πιο ελεύθερα από ότι στην καθημερινή ζωή. Αυτή η ανάλυση λοιπόν, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό που αποκαλούμε διαίσθηση και πρόκειται για ένα δημιουργικό φαινόμενο. Νομίζω ότι δεν διαφέρει πολύ από την καλλιτεχνική δημιουργία και η αισθητική είναι πολύ σημαντική.
Ερώτηση: Όταν το έργο σας δημοσιεύτηκε δεν είχε συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνετε στη νεότερη γενιά ερευνητών;
Φ. Ενγκλέρ: Αρχικά δεν πιστεύω ότι έχω κάποιο μήνυμα να στείλω. Μπορώ μόνο να ανακαλέσω την εμπειρία μου. Τα πράγματα που οδήγησαν έμενα και τον Ρόμπερτ Μπρουτ στην διατύπωση της θεωρίας. Το βασικό ήταν ότι είχαμε εργαστεί σε διαφορετικούς τομείς. Στόχος μας ήταν πάντοτε η αναβίωση των ανθρωπιστικών ιδεωδών. Αυτό όμως είναι πιο δύσκολο σε ένα κόσμο γεμάτο από γνώσεις, που όμως μας δίνει την εντύπωση ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα πάντα. Μπορούμε παρ’ όλα αυτά να έχουμε νέες ιδέες, ειδικά αν κινούμαστε έξυπνα. Το πιστεύω. Ωστόσο, είναι σαφές ότι όταν ξεκινάς σε ένα τομέα χωρίς να έχεις μεγάλη εμπειρία, κάτι το οποίο έχει μειονεκτήματα αλλά και μερικά πλεονεκτήματα, δεν πρέπει να κάνεις τα ίδια λάθη με τους προηγούμενους.
Ερώτηση: Το Μποζόνιο Χιγκς αποκαλείται συχνά από τα μίντια «σωματίδιο του Θεού». Ποια είναι όμως, η συμμετοχή του Θεού;
Φ. Ενγκλέρ: Καμία, είναι απλό. Δεν πιστεύω ότι ο Θεός έχει κάποια ανάμειξη σε αυτό. Δεν βλέπω ο Θεός να έχει ανάμειξη σε οτιδήποτε, αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα.
Euronews
Φ. Ενγκλέρ: Πρώτα από όλα μετριοφροσύνη, θεωρώ ότι δεν υπάρχει σύγκριση με το επίπεδο νοημοσύνης και αντίληψης του Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν είναι ένα από τα άτομα, που άλλαξαν τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο. Ήταν μοναδικός και δεν μπορεί να συγκριθεί με κανένα, σίγουρα όχι με εμένα. Φυσικά, αυτή η αναγνώριση είναι ιδιαίτερα τιμητική.
Ερώτηση: Έχετε λάβει πολλές τιμητικές διακρίσεις και βραβεία συμπεριλαμβανομένου και του βραβείου Νόμπελ. Πιστεύετε ότι ο Μεγάλος Επιταχυντής Ανδρονίων θα έπρεπε να λάβει το βραβείο;
Φ. Ενγκλέρ: Δεν είμαι μέλος της Σουηδικής Ακαδημίας, συνεπώς δεν είναι δουλειά μου να σχολιάσω της απόφαση των μελών της. Προφανώς, η επιτροπή επέλεξε να βραβεύσει τη θεωρία. Σωστό ή λάθος, δεν μπορώ να σχολιάσω.
Ερώτηση: Μπορεί η Ευρώπη με τον επιταχυντή σωματιδίων να ηγηθεί παγκοσμίως της επιστημονικής έρευνας, ξεπερνώντας τις Ηνωμένες Πολιτείες;
Φ. Ενγκλέρ: Είναι νομίζω προφανές, τουλάχιστον στο επίπεδο της πειραματικής έρευνας της φυσικής των στοιχειωδών σωματιδίων. Δεν θα έλεγα ακόμα ότι ισχύει σε γενικές γραμμές αλλά είναι σαφές ότι το CERN είναι κάτι αξεπέραστο σε όλο τον κόσμο. Πρόκειται για το μεγαλύτερο ερευνητικό κέντρο του είδους του και είναι ότι πιο πρωτοποριακό στον τομέα της έρευνας στη σωματιδιακή φυσική.
Ερώτηση: Το Μποζόνιο Χιγκς έχει χαρακτηριστεί ως η σημαντικότερη επιστημονική ανακάλυψη των τελευταίων πενήντα ετών. Τώρα που το κομμάτι του επιστημονικού παζλ έχει συμπληρωθεί, ποια θα είναι η επόμενη πρόκληση για την επιστημονική κοινότητα;
Φ. Ενγκλέρ: Ίσως υπάρχει ακόμα ένα μεγαλύτερο ζήτημα, γιατί θέτει σε αμφισβήτηση βασικές αρχές της Φυσικής. Αν θέλουμε να εμβαθύνουμε τη γνώση μας σχετικά με το σύμπαν, πρέπει να καταλάβουμε τι είναι η σκοτεινή ενέργεια. Πρέπει να τη διαχωρίσουμε από τη σκοτεινή ύλη. Πρόκειται για ένα πεδίο που εκτείνεται σε ολόκληρο το σύμπαν και τείνει να επιταχύνει τη διαστολή του. Βέβαια υπάρχουν ήδη οι φαινομενολογικές εξηγήσεις, που έχει ήδη δώσει ο Αϊνστάιν. Η βαθύτερη κατανόηση όμως, συνίσταται στη σχέση της κβαντικής μηχανικής με την θεωρία της σχετικότητας, δηλαδή με τη θεωρία της βαρύτητας. Οι κβαντικές επιδράσεις της βαρύτητας είναι αμελητέες διαδραματίζουν όμως σημαντικό ρόλο στην δημιουργία του σύμπαντος, το οποίο δεν γνωρίζουμε από τι δημιουργήθηκε και αυτό πρέπει να ανακαλύψουμε.
Ερώτηση: Χωρίς την κβαντική φυσική η επιστήμη θα ήταν φτωχότερη. Εάν δεν δημοσιεύατε εκείνο το άρθρο 50 χρόνια νωρίτερα, σήμερα δεν θα υπήρχε κάποια θεωρία για να αποδειχθεί. Τι ρόλο έπαιξε στο έργο σας η φαντασία και η δημιουργικότητα;
Φ. Ενγκλέρ: Νομίζω ότι η δημιουργικότητα παίζει σημαντικό ρόλο. Πιστεύω ότι χρειάζονται νέες ιδέες και αν θέλουμε να έχουμε νέες ιδέες πρέπει να εμπιστευθούμε τη διαίσθηση μας. Μετά από πολλά πειράματα εντοπίσαμε τη διαίσθηση στον κόσμο του ασυνείδητου ή του υποσυνείδητου, εκεί όπου τα πράγματα γίνονται πιο ελεύθερα από ότι στην καθημερινή ζωή. Αυτή η ανάλυση λοιπόν, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο σε αυτό που αποκαλούμε διαίσθηση και πρόκειται για ένα δημιουργικό φαινόμενο. Νομίζω ότι δεν διαφέρει πολύ από την καλλιτεχνική δημιουργία και η αισθητική είναι πολύ σημαντική.
Ερώτηση: Όταν το έργο σας δημοσιεύτηκε δεν είχε συγκεντρώσει το ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Ποιο είναι το μήνυμα που στέλνετε στη νεότερη γενιά ερευνητών;
Φ. Ενγκλέρ: Αρχικά δεν πιστεύω ότι έχω κάποιο μήνυμα να στείλω. Μπορώ μόνο να ανακαλέσω την εμπειρία μου. Τα πράγματα που οδήγησαν έμενα και τον Ρόμπερτ Μπρουτ στην διατύπωση της θεωρίας. Το βασικό ήταν ότι είχαμε εργαστεί σε διαφορετικούς τομείς. Στόχος μας ήταν πάντοτε η αναβίωση των ανθρωπιστικών ιδεωδών. Αυτό όμως είναι πιο δύσκολο σε ένα κόσμο γεμάτο από γνώσεις, που όμως μας δίνει την εντύπωση ότι δεν μπορούμε να γνωρίζουμε τα πάντα. Μπορούμε παρ’ όλα αυτά να έχουμε νέες ιδέες, ειδικά αν κινούμαστε έξυπνα. Το πιστεύω. Ωστόσο, είναι σαφές ότι όταν ξεκινάς σε ένα τομέα χωρίς να έχεις μεγάλη εμπειρία, κάτι το οποίο έχει μειονεκτήματα αλλά και μερικά πλεονεκτήματα, δεν πρέπει να κάνεις τα ίδια λάθη με τους προηγούμενους.
Ερώτηση: Το Μποζόνιο Χιγκς αποκαλείται συχνά από τα μίντια «σωματίδιο του Θεού». Ποια είναι όμως, η συμμετοχή του Θεού;
Φ. Ενγκλέρ: Καμία, είναι απλό. Δεν πιστεύω ότι ο Θεός έχει κάποια ανάμειξη σε αυτό. Δεν βλέπω ο Θεός να έχει ανάμειξη σε οτιδήποτε, αλλά αυτό είναι ένα άλλο ζήτημα.
Euronews