Απάντησαν πάρα πολλοί με προσωπικά μηνύματα, αναφορές, αναρτήσεις και εξαιρετικά κείμενα στο προηγούμενο άρθρο μου «Το χαρούμενο και λυπηρό στρίμωγμα της Αριστεράς», που περιέγραφε τον πολιτικά καιροσκόπο. Φαίνεται ότι υπάρχει μια κρυμμένη επικαιρότητα, μια κοινή χορδή ευαισθησίας , που σχετίζεται με άτυπους ηθικούς κώδικες και όχι μόνο με τα ζητήματα της μεγάλης πολιτικής. Αλλά ο ισχυρισμός μου είναι ότι οι ηθικοί κώδικες ΕΙΝΑΙ ο πυρήνας μεγάλης πολιτικής.Προφανώς πολλοί αριστεροί στενοχωρούνται με όσα στενοχωρούν και μένα και μου δημιουργούν την αίσθηση μιας εσωτερικής ματαίωσης. Στενοχωρούνται με τις ιδιοτελείς ευλυγισίες, που λόγω της παντοκρατορίας τους επηρεάζουν συντριπτικά την ανεμόμυλο πολιτική σκηνή και την ίδια την Αριστερά. Δεν παραγγέλνεις ένα λαό στο ντελίβερι -όπως μου εντόπισε ο Άγγελος Μανταδάκης. Σίγουρα. Έτσι έχει μάθει ο κόσμος, αυτή είναι η ποιότητά του, με αυτά τα πολιτιστικά στοιχεία θα αναμετρηθείς.
Στο κείμενό μου δεν έβαλα κανένα «αριστερόμετρο», που άλλωστε έχει γίνει το αποκρουστικό εργαλείο πολλών παραποιήσεων στην ιστορία της Αριστεράς. Συχνά ο δογματισμός μιας μεταφυσικής αριστεροσύνης, έκρυβε ιδιοτέλεια και όχι φανατισμό. Η Αριστερά είναι υποχρεωμένη να συναντηθεί με τους πολίτες με κεντρώα ή και συντηρητική καταγωγή όχι μόνο για ευνόητους εκλογικούς σκοπούς, αλλά γιατί είναι κύρια δημοκρατική της αποστολή το να κερδίσει ηγεμονία και να εισφέρει στην κοινωνική ανασυγκρότηση.
Η απροκατάληπτη διεύρυνση (που σε ένα σοβαρό βαθμό έχει πετύχει ο ΣΥΡΙΖΑ) είναι επείγων όρος της συγκυρίας, περιλαμβάνει τη συνάντηση με τους ανθρώπους της καθημερινότητας, που ιδεολογικά ή από άποψη πολιτικών αναφορών δεν είναι αριστεροί. Που ανακαλύπτουν έντρομοι και έκπληκτοι ότι η πτώχευσή τους, δεν σχετίζεται με τη μοίρα ή κάποιον κακό, αλλά σχετίζεται με την επίφαση οικονομίας που ανέπτυξε η χώρα μας αλλά και με το βαθιά αντιλαϊκό, κομματικό κράτος που ανταγωνιζόταν τον άοπλο πολίτη (και δίνει τώρα το άλλοθι στους νεοφιλελεύθερους να γκρεμίσουν κάθε κοινωνική δομή).
Τους πολίτες που ανακαλύπτουν έντρομοι ότι η προσωπική πτώχευση σχετίζεται με την πολιτική καχεξία των αστικών κομμάτων που δεν σχεδίασαν τίποτα, που δεν διαπραγματεύτηκαν ποτέ ή το έκαναν επιδερμικά και πρόχειρα, προσχωρώντας κοντόφθαλμα σε συμβάσεις καταστροφής για την εθνική οικονομία. Όπως για παράδειγμα την Κοινή Αγροτική Πολιτική, η οποία δεν αφήνει καμιά παραγωγική αυτοβουλία και ελευθερία.
Πολίτες που ανακαλύπτουν ότι στο κεφάλι τους σκάει η ποινή για αυτές τις επιλογές που οι ίδιοι με την πολυετή ψήφο τους τροφοδοτούσαν. Το αυτοσυντηρητικό πολιτικό σύστημα πετάει πάνω τους τις συνέπειες των κακών που το ίδιο δημιούργησε. Αυτή η οδυνηρή διαπίστωση των πολιτών που ήταν τόσα χρόνια ενδοτικοί στα μικρά κόκαλα, όπως π.χ. τις αγροτικές επιδοτήσεις ψεύτικης παραγωγής, τα θαλασσοδάνεια ξενοδόχων, τις ψεύτικες συντάξεις αντιστασιακών (για να έχει άλλοθι το σύστημα στην πώληση Κουτσονόμων), τις καταπατήσεις, τα ρουσφέτια, τα γλειψίματα κ.λπ.
Όμως υπάρχει κάτι σημαντικό: πρώτη φορά, μπορούν να κάνουν τη διασύνδεση της προσωπικής τους τραγωδίας με την ευρύτερη πολιτική και διοικητική πρακτική που μεσολάβησε τα πολλά προηγούμενα χρόνια και στην οποία συνέβαλαν. Και αυτή η διασύνδεση αιτίου - αποτελέσματος είναι η πρώτη ύλη της Αριστεράς. Γιατί θεμελιώνει τον πολιτικό συλλογισμό, γιατί εκεί, στην πολιτική νοημοσύνη, βρίσκεται το προνομιακό πεδίο της. Και για ιστορικούς λόγους, τώρα, αυτή η διδακτική μέθεξη μπορεί να συμβεί. Κι αυτό θα κρατήσει την Αριστερά και αύριο στα δύσκολα. «Αριστερόμετρο» λοιπόν, δεν μπαίνει στις μεγάλες πολιτικές συνθέσεις, στα μεγάλα ιστορικά διαβήματα. Όμως μπαίνει «ηθικό μέτρο». Γιατί το πρόβλημα δεν είναι να χάσεις την αριστεροσύνη σου, αλλά την καρδιά σου.
Ποιο είναι το πολιτικό πλαίσιο που θέτεις ώστε να λειτουργήσεις ως εναλλακτική πηγή πολιτικής, ώστε να προτείνεις το άλλο; Πώς υποδέχεσαι, έλκεις, συναντάσαι με τους πολίτες; Εκεί θέτω το ερώτημα και εκεί βρίσκω μια ελαστικότητα, μια αφηρημένη νέφωση. Να κερδηθούν οι εκλογές. Ναι. Αλλά μόνο το ποσοστό αποτελεί τη νίκη ή, κυρίως, η πολιτική και ηθική πρόσκτηση;
Η σημερινή κυβέρνηση θα αφήσει στάχτη. Ήδη το τέχνασμα της πρόωρης «εκδίωξης» του ΔΝΤ θέλει να φέρει την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μπροστά σε χρηματοδοτικό κενό ώστε να αναγκαστεί να το ξανακαλέσει! Αδίστακτα πράττουν το συλλογικό κακό, για λόγους εκλογικής αυτοσυντήρησης αλλά και μίσους για τον αντι-διεκδικητή. Διαμορφώνουν την αρχιτεκτονική πολιτικής και παραγωγικής ασφυξίας ώστε να μην υπάρχει διαφυγή.
Αυτό λοιπόν που κεντρικά θα χρειαστεί η Αριστερά, αφού δεν θα διαθέτει χρόνο και πόρους, θα είναι πολιτική πίστωση από τον λαό, από αυτούς τους αντιφατικούς πολίτες που περιγράφω. Και αυτό μόνο με ηθικούς κώδικες εξασφαλίζεται. Μόνο ως πραγμάτωση του «άλλου» υποδείγματος. Σήμερα το παράδειγμα, ο υποδειγματικός, ηθικός, αριστερός, αναδεικνύεται σε κάτι βαθιά πολιτικό και σε κάτι απόλυτα υλικό.
Η ηθική είναι μορφή πολιτικής νοημοσύνης. Εξασφαλίζει την ποιότητα στον συλλογισμό του «μικρού» καθημερινού πολίτη, δηλαδή τον πολιτικό χρόνο στην κυβέρνηση της Αριστεράς να δώσει τη μάχη χωρίς να είναι κολλημένη στα σχοινιά. Όπως ξέρουμε το Μνημόνιο είναι οι εφαρμοστικοί νόμοι και οι συμβολαιακές δεσμεύσεις που η άρση τους προϋποθέτει συγκλονιστικές μάχες, νομικές, πολιτικές, εδώ και στην Ευρώπη. Επίσης προϋποθέτει ευρύτατη διευρωπαϊκή διασύνδεση κομμάτων, συνδικάτων, ομάδων δράσης, αυτοδιοικητικών και λαϊκών δομών, όχι μόνο στο ρηχό επίπεδο των ευρωπαϊκών προγραμμάτων ή των δημοσίων σχέσεων, αλλά σε μια ευρύτατη σύμπραξη, που θα προσπαθήσει να σπάσει την ελεγχόμενη γραφειοκρατία των Βρυξελλών.
Πρέπει να επινοηθούν νέα, πρωτοφανή πολιτικά εργαλεία ενός ευρύτατου ανα-δημοκρατισμού. Από πού θα εξοικονομήσει αυτή την κινητοποιητική δύναμη η Αριστερά; Από κουμπαράδες ανύπαρκτους; Ή από το τυφλό προλεταριάτο που θεσμίζουν οι άτυπες μορφές εργασίας και πολλές διεφθαρμένες ΜΚΟ, από το ιδεολογικά και εργασιακά εκμηδενισμένο νέο προλεταριάτο της εργασιακής μαθητείας; Νομίζω, πηγή της Αριστεράς είναι η ανάκτηση του ηθικού παραδείγματος. Είναι η αυστηρή και με κανόνες ανοικτότητα, είναι το αυστηρό πολιτικό πλαίσιο και όχι ένα θνησιγενές ομοίωμα πολιτικού στεγάστρου για πάσα νόσο.
* Ο Δημήτρης Α. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ
dsevastakis@arch.ntua.gr