 Του Νίκου Γραικού
Η ελληνική Αριστερά παρακολουθεί με αμείωτο ενδιαφέρον τη δράση του Μετώπου της Αριστεράς στη Γαλλία και τη δυναμική που δημιουργεί η υποψηφιότητα του Ζακ Λυκ Μελανσόν. Η αυτόματη όμως μεταφορά πολιτικών εμπεριών από μια χώρα στην άλλη, και μάλιστα με μηχανιστικό τρόπο, δεν είναι δόκιμη αν δεν γίνονται σεβαστές οι ιδιαίτερες συνθήκες που επικρατούν σε κάθε κοινωνία. Από την άλλη πλευρά, στην εποχή της παγκοσμιοποίησης και της Ευρωπαϊκής Ένωσης η εθνική περιχαράκωση και η εξεύρεση διαφορετικών πολιτικών προτάσεων και πρακτικών κατάλληλων μόνο για μία χώρα είναι επίσης αδιέξοδες. Τα θέματα αυτά έχουν ήδη συζητηθεί ευρύτατα και η δράση του Κόμματος της Ευρωπαϊκής Αριστεράς έχει αποδείξει την αξία του συντονισμού και των κοινών πολιτικών θέσεων.
Η προεκλογική εκστρατεία στη Γαλλία έφερε στο προσκήνιο
νέες πρακτικές πολιτικής δράσης. Η δυναμική που γέννησε αυτή η υποψηφιότητα είναι πρωτόγνωρο φαινόμενο. Το κείμενο αυτό γράφεται μιά εβδομάδα πριν τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογές και κάθε οριστικό συμπέρασμα είναι παρακινδυνευμένο. Πόσο μάλλον όταν έπονται βουλευτικές εκλογές τον Ιούνιο. Αξίζει όμως να μεταφέρουμε κάποιες εμπειρίες που θα έπρεπε να συζητηθούν ευρύτατα και στου κόλπους της Ελληνικής Αριστεράς.
Οι ομοιότητες των δύο εγχειρημάτων του Μετώπου της Αριστεράς στη Γαλλία και του ΣΥΡΙΖΑ στην Ελλάδα είναι προφανείς, όπως βέβαια και οι διαφορές. Οφείλονται τόσο σε ιστορικούς λόγους όσο και στο θεσμικό πλαίσιο που καθορίζεται, εκτός των άλλων, από την έντονη προεδροποίηση της πολιτικής ζωής στη Γαλλία και το σύστημα των εκλογών με δύο γύρους. Το σύστημα αυτό ενισχύει λογικές όπως αυτή της «χρήσιμης ψήφου» και της αναγκαστικής επιλογής, αν όχι συμμαχιών, τουλάχιστον στάσης για το δεύτερο γύρο.
Η διεύρυνση του Μετώπου της Αριστεράς και η συμμετοχή και άλλων συνιστωσών και ανένταχτων αγωνιστών δεν ήταν εξ αρχής δεδομένη. Δεδομένη δεν ήταν ούτε η ίδια η υποψηφιότητα του Ζαν - Λυκ Μελανσόν. Η επιτυχία του εγχειρήματος οφείλεται, κατά την άποψή μας, στην αποφυγή βεβιασμένων βημάτων και στο σεβασμό στη θέληση της οργανωμένης βάσης των κομμάτων που συμμετείχαν από την αρχή στη συγκρότηση του Μετώπου. Το εσωκομματικό δημοψήφισμα που οργάνωσε το Κομμουνιστικό Κόμμα είναι ένα μόνο παράδειγμα. Η συμμετοχή για παράδειγμα της Φεντερασιόν, στην οποία παίρνουν μέρος και αποχωρήσαντες από το Κομμουνιστικό Κόμμα βουλευτές, επιβλήθηκε από τη βάση.
Οι νέες μορφές δράσης είναι ιδιαίτερα σημαντικές. Οι συνελεύσεις πολιτών με διαφορετική κάθε φορά θεματική αντικατέστησαν, κυρίως τους πρώτους μήνες της μακράς αυτής προεκλογικής περιόδου, τις απλές συγκεντρώσεις, και έδωσαν το λόγο στους πολίτες για τη διαμόρφωση θέσεων. Η τεράστια επιτυχία της διακίνησης του προγράμματος με τίτλο «Πρώτα ο άνθρωπος» οφείλεται στο ότι αυτό δεν είναι μια απλή διακήρυξη θέσεων, αλλά επιδέχεται περαιτέρω εμπλουτισμό. Ο αναγνώστης λοιπόν δεν βρίσκει μία παγιωμένη γραμμή, αλλά ένα πλαίσο προβληματισμού το οποίο καλείται να βελτιώσει μέσω της προσωπικής του εμπειρίας και δράσης. Η πρόταση για διεξαγωγη δημοψηφίσματος για την πυρηνική ενέργεια δείχνει πως οι διαφορετικές απόψεις δεν συγκαλύπτονται. Η πεποίθηση ότι μέσα από την κοινή δράση θα βρεθούν λύσεις και προτάσεις δίνει στον καθένα τη διάθεση συμμετοχής για τη διαμόρφωσή τους.
Ο συλλογικός τρόπος λειτουργίας του Μετώπου έχει εξασφαλιστεί τόσο σε επίπεδο επιτροπών γειτονιάς και χώρων δουλειάς, όσο και σε ανώτερο επίπεδο, μιας και η προεκλογική εκστρατεία πέρα από το συγκεκριμένο υποψήφιο φέρνει στην πρώτη γραμμή τους εκπροσώπους όλων των συνιστωσών. Αξίζει βεβαίως να σημειωθεί ότι η συμμετοχή των γυναικών είναι δεδομένη.
Η σύνδεση πολιτικής, συνδικαλιστικής και κοινωνικής δράσης αποτελεί πρωταρχικό στοιχείο της προεκλογικής εκστρατείας. Η εκστρατεία για τις βουλευτικές εκλογές του Ιουνίου έχει ήδη αρχίσει κι οι υποψήφιοι βουλευτές συμμετέχουν ενεργά. Το σύνθημα που επικρατεί είναιMélenchon présidons κι όχι Mélenchon Président (προεδρεύουμε - και όχι πρόεδρος) και η κεντρική αφίσα καλεί τους πολίτες να πάρουν την εξουσία κι όχι να φέρουν κάποιο στην εξουσία. Αξιζει να σημειωθεί η ιδιαίτερη αίσθηση που προκαλεί το γεγονός ότι ο κάθε ομιλητής αλλά κι ο Μελανσόν δεν απευθύνονται στη «μάζα» αλλά στον κάθε παρευρισκόμενο στις συγκεντρώσεις χωριστά. Η ομιλία του υποψηφιου στη συγκέντρωση των καλλιτεχνών και των ανθρώπων του πολιτισμού, για παράδειγμα, περιορίστηκε στην παρουσίαση ενός φιλοσοφικού πλαισίου ενώ το πρόγραμμα παρουσιάστηκε από τους εκπροσώπους των επιτροπών που το επεξεργάστηκαν. Η καθιερωμένη αντίληψη περί καθοδήγησης των μαζών από τη φωτισμένη ηγεσία δεν ισχύει πια.
Η βεβαιότητα ότι ο συγκεκριμένος υποψήφιος, πέρα από την ανθρώπινη πλευρά της ηθικής ικανοποίησης, δεν θα κερδίσει τίποτα σε προσωπικό επίπεδο, και το γεγονός ότι έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι δεν θα είναι υποψήφιος στις βουλευτικές εκλογές και δεν θα συμμετάσχει στην κυβέρνηση με σοσιαλιστή Πρωθυπουργό, φέρνει τον καθένα μας προ των ευθυνών του για τη συνέχεια του όλου εγχειρήματος.
Η προγραμματική θέση για την αναθεώρηση του Συντάγματος, που θα φέρει στο επίκεντρο το Κοινοβούλιο και θα περιορίσει δραστικά την αυτοκρατορικού τύπου προεδροποίηση της πολιτικής ζωής, θα πετύχει μόνο αν κάθε πολίτης συμμετέχει ενεργά στη δημόσια ζωή. Αυτό είναι το βαθυτερο νόημα της «επανάστασης των πολιτών» και της Αντίστασης στον χρηματικοπιστωτικό καπιταλισμό.
Η αίσθηση συμμετοχής σε μια πάλη ιδεών και θέσεων, και όχι σε μια απλή προεκλογική εκστρατεία, θα δικαιωθεί αν βρεθούν τρόποι συμμετοχής σε μακροπρόθεσμη βάση στην πολιτική και κοινωνική ζωή, όταν δηλαδή οι ψηφοφόροι θα μετραπούν σε ουσιαστικά ενεργούς πολίτες.
Ποια θα είναι η μελλοντική εξέλιξη του Μετώπου της Αριστεράς; Θα υπερισχύσουν άραγε οι δυσκολίες που θα έρθουν ή οι σειρήνες για συμμετοχή σε κυβερνητικά σχήματα χωρίς ξεκάθαρο προσανατολισμό; Θα δοθεί η δυνατότητα για την εγγραφή μελών που δεν θα ανήκουν υποχρεωτικά σε συγκεκριμένους πολιτικούς οργανισμούς; Η λυσσώδης επίθεση των κυρίαρχων ΜΜΕ και οι «αποκαλύψεις» που αναμένονται τις τελευταίες μέρες πριν τις εκλογές θα ανατρέψουν άραγε αυτή τη δυναμική; Ας ελπίσουμε πώς όχι.
Όπως και νά΄ χει, ένα είναι το σίγουρο: κάτι καινούριο γεννιέται. Κι αυτο΄το καινούριο που γεννιέται, ξεπερνά τα στενά γαλλικά πλαίσια.
Ο Νίκος Γραικός είναι καθηγητής ελληνικών και μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ελληνικής Κοινότητας του Παρισιού.
|
