Ο «Περικλής» εν δράσει:Η δολοφονία του Στέφανου Βελδεμίρη (1961)
Του Γιάννη Γκλαρνέτατζη
Οι κατέχοντες την εξουσία έχουν, πολύ συχνά, μια διεστραμμένη αίσθηση του χιούμορ. Έτσι πρόσφατα το ρατσιστικό πογκρόμ της Ελληνικής Αστυνομίας εναντίον των αλλοδαπών (ή όσων μοιάζαν για τέτοιοι) πήρε, από το Υπουργείο Προστασία του Πολίτη (άλλο διεσταμμένο ανέκδοτο κι αυτό), την κωδική ονομασία «Ξένιος Δίας». Με παρόμοιο τρόπο, πενήντα ένα χρόνια πριν οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες (σε συνεργασία με τις αντίστοιχες παρακρατικές συμμορίες) έθεσαν σε εφαρμογή το σχέδιο για την τρομοκράτηση των ψηφοφόρων ενόψει των εκλογών της 29ης Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς. Σχέδιο που είχε την κωδική ονομασία «Περικλής».
Οι κατέχοντες την εξουσία έχουν, πολύ συχνά, μια διεστραμμένη αίσθηση του χιούμορ. Έτσι πρόσφατα το ρατσιστικό πογκρόμ της Ελληνικής Αστυνομίας εναντίον των αλλοδαπών (ή όσων μοιάζαν για τέτοιοι) πήρε, από το Υπουργείο Προστασία του Πολίτη (άλλο διεσταμμένο ανέκδοτο κι αυτό), την κωδική ονομασία «Ξένιος Δίας». Με παρόμοιο τρόπο, πενήντα ένα χρόνια πριν οι αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες (σε συνεργασία με τις αντίστοιχες παρακρατικές συμμορίες) έθεσαν σε εφαρμογή το σχέδιο για την τρομοκράτηση των ψηφοφόρων ενόψει των εκλογών της 29ης Οκτωβρίου εκείνης της χρονιάς. Σχέδιο που είχε την κωδική ονομασία «Περικλής».
Μετά τις εκλογές του Μαΐου 1958, όταν η ΕΔΑ έγινε αξιωματική αντιπολίτευση με 24,4%, ο θορυβημένος μηχανισμός των εθνικοφρόνων πέρασε στην αντεπίθεση, εφαρμόζοντας, με σχετική επιτυχία, πιέσεις και βία στις δημοτικές εκλογές, την άνοιξη του 1959. Αμέσως μετά, τον Ιούλιο του ίδιου έτους, συγκροτήθηκε κι ο αρμόδιος θεσμικός φορέας «με αντικείμενο το συντονισμό των υπηρεσιών που ασχολούνταν με τις διώξεις εναντίον της Αριστεράς», η Γενική Διεύθυνση Εθνικής Ασφαλείας (ΓΔΕΑ). Ένα χρόνο αργότερα είχαμε τη λειτουργία και μιας Δευτεροβάθμιας Επιτροπής Πληροφοριών και Διαφωτίσεως, υπό την εποπτεία του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμύνης και με συμμετοχή του αρχηγού του Γενικού Επιτελείου Στρατού, των αρχηγών των σωμάτων ασφαλείας, των διοικητών της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΚΥΠ) και της ΓΔΕΑ, καθώς και εκπροσώπου της Υπηρεσίας Πληροφοριών του Υπουργείου Προεδρίας της Κυβερνήσεως.[1] Αυτή η τελευταία ήταν που ενίσχυε οικονομικά σωματεία όπως η Οργάνωσις Εθνικής Κοινωνικής Εξορμήσεως, η Αντικομμουνιστική Σταυροφορία της Ελλάδος, η Κυανή Φάλαγξ κ.ά. που διεξήγαγαν τον «ανεπίσημο» αντικομμουνιστικό αγώνα, ενώ σ’ αυτά τα πλαίσια θα ιδρυθεί (3.1.1960) και στη Θεσσαλονίκη ο Σύνδεσμος Αγωνιστών και Θυμάτων Εθνικής Αντιστάσεως Βορείου Ελλάδος, με επικεφαλής τον «Φον» Γιοσμά,[2] οργάνωση που θα γίνει γνωστή στο πανελλήνιο με τη δολοφονία του Λαμπράκη τρία χρόνια αργότερα.
Το σχέδιο «Περικλής» για την επικράτηση των «Κυανών» έναντι των «Κιτρίνων», όπως κωδικοποιημένα ονομάζονταν οι εθνικόφρονες και οι μη εθνικόφρονες αντίστοιχα, εκπόνησε η ΚΥΠ και εγκρίθηκε σε διαδοχικές συνεδριάσεις της Δευτεροβάθμιας Επιτροπής στις οποίες συμμετείχε και το Νο 2 της υπηρεσίας, αντισυνταγματάρχης Γεώργιος Παπαδόπουλος, ο οποίος ενίοτε εκτελούσε και χρέη γραμματέα της επιτροπής.[3]
Η βία των κρατικών και παρακρατικών αρχών ασφαλείας έφτασε μέχρι και σε δολοφονίες. Η μία, αυτή του Στέφανου Βελδεμίρη, έγινε στη Θεσσαλονίκη στις τρεις ημέρες πριν κι άλλη, του στρατιώτη Διονύσιο Κερπινιώτη, στην Αρκαδία την ίδια την ημέρα των εκλογών. Ο 24χρονος Βελδεμίρης ήταν ηλεκτρολόγος και γραμματέας της Νεολαίας ΕΔΑ στη Θεσσαλονίκη. Στις εκλογές αυτές ήταν υπεύθυνος των μικροφωνικών εγκαταστάσεων στις προεκλογικές συγκεντρώσεις κι εκείνο το βράδυ μόλις είχε γυρίσει από μια τέτοια στις Σέρρες, όταν (μαζί με τον Μόρφη Στεφούδη) μίσθωσαν ένα ταξί για να πετάξουν έντυπα στις δυτικές συνοικίες της πόλης. Ξεκίνησαν από Νεάπολη κι έφτασαν στους Αμπελόκηπους, όπου στη γωνία Φιλιππουπόλεως και Πέραν, ο χωροφύλακας Σπυρίδων Φιλίππου πυροβόλησε επανειλλημμένα και δυο σφαίρες βρήκαν τον Βελδεμίρη στο κεφάλι.[4] Στη δίκη που έγινε πέντε μήνες αργότερα ο δολοφόνος ισχυρίστηκε πως τους πέρασε για εμπόρους ναρκωτικών και πυροβόλησε στα λάστιχα, αλλά οι σφαίρες… εξοστρακίστηκαν (πρωτότυπο). Οι δικαστές δέχθηκαν την εκδοχή του χωροφύλακα (κι αυτό πρωτότυπο) και τον καταδίκασαν για φόνο εξ αμελείας σε τέσσερα χρόνια φυλάκιση που έγιναν δύο επειδή τα εξέτισε εργαζόμενος σε αγροτικές φυλακές.[5]
Στις εκλογές πράγματι οι «Κυανοί» θριάμβευσαν κερδίζοντας το 50,81% που έδωσε στην ΕΡΕ μια άνετη πλειοψηφία 176 εδρών, ενώ οι «Κίτρινοι» έχασαν περίπου δέκα ποσοστιαίες μονάδες καθώς το Πανδημοκρατικό Αγροτικό Μέτωπο Ελλάδος (ΠΑΜΕ), όπως ήταν το όνομα του εκλογικού σχηματισμού της ΕΔΑ, πήρε 16,62% κι έβγαλε 24 βουλευτές καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση. Στη Θεσσαλονίκη το ΠΑΜΕ συγκέντρωσε το 30,1%, ένα δέκατο της μονάδας κάτω από το αντίστοιχο ποσοστό στην πρωτεύουσα (όπου εφαρμόστηκε περισσότερο η νοθεία και λιγότερο η βία). Ήταν η μοναδική εκλογική αναμέτρηση μεταξύ Εμφυλίου και Χούντας στην οποία η Αριστερά έπαιρνε μικρότερο (έστω και ελάχιστα) ποσοστό στη Θεσσαλονίκη απ’ ότι στην Αθήνα. Επίσης στην Α΄ Θεσσαλονίκης είχαμε την πιο εντυπωσιακή, συγκριτικά, «επιτυχία» υποψηφίου βουλευτή της ΕΡΕ. Ο Γ. Θεμελής υφυπουργός Εθνικής Αμύνης στην προηγούμενη κυβέρνηση Καραμανλή (τη θέση του υπουργού είχε ο ίδιος ο πρωθυπουργός), πήρε 18.292 ψήφους έναντι 7.067 το 1958, αύξηση 159%! Στις επόμενες εκλογές, βέβαια, επανήλθε στα προηγούμενα επίπεδα με 7.426 σταυρούς.[6]