Η πρόσφατη επιτυχής
«αποκαθήλωση» της µετόπης αρ. 32 του Παρθενώνα για λόγους συντήρησης µας φέρνει
στον νου µια σειρά θλιβερών ιστορικών µνηµών από το απώτερο παρελθόν µέχρι
σήµερα. Στη µετόπη αρ. 32, τη µετόπη του «Ευαγγελισµού», αναπαρίστανται οι δυο
γνωστές θεότητες της αρχαιότητας, η Ήρα µε την Ήβη (και όχι η Ήρα µε την Αθηνά,
όπως θεωρείτο µέχρι σήµερα), να συνοµιλούν. Ατενίζοντας την αιωνιότητα από το
περίλαµπρο ύψος του Παρθενώνα, οι δυο Ελληνίδες θεές εγκαταλείπουν για πρώτη
φορά τη θέση τους, έπειτα από τρεις περίπου χιλιετίες προκειµένου να
αντιµετωπίσουν τη φθορά του χρόνου που, καθώς φαίνεται, δεν αποφεύγουν ούτε οι
θεοί. Πρόκειται για τη µοναδική µετόπη της βόρειας πλευράς που διέφυγε την
υστερική καταστροφική µανία των χριστιανών, επειδή τους φάνηκε πως το θέµα της
θύµιζε τον… Ευαγγελισµό της Θεοτόκου! Εδώ ας σηµειώσουµε ότι από τις 92
συνολικά µετόπες του Παρθενώνα, 55 σώζονται ώς τις µέρες µας έχοντας αποφύγει
τον «εκχριστιανισµό» των µισαλλόδοξων χριστιανών, τους βοµβαρδισµούς του
Μοροζίνη και τις διάφορες ληστρικές αρπαγές «έντιµων» τυχοδιωκτών τύπου Έλγιν.
Οι 39 βρίσκονται στην Αθήνα, οι 15 στο Βρετανικό Μουσείο του Λονδίνου και µια
στο Λούβρο.
Η τραγική αυτή ενέργεια των
χριστιανών έµελλε να έρθει εκ νέου στο φως της επικαιρότητας στη διάρκεια των
εορταστικών εκδηλώσεων για τα εγκαίνια του νεότευκτου Μουσείου της Ακρόπολης.
Τότε ήταν που λογοκρίθηκε (!) κατά 1,5 λεπτό η ταινία που φιλοτέχνησε ο
διεθνούς φήµης Έλληνας σκηνοθέτης Κώστας Γαβράς για το Μουσείο, ύστερα από
θλιβερή παρέµβαση της ελληνορθόδοξης Εκκλησίας προκειµένου να µην προβληθούν
σχετικά αποσπάσµατα που απεικόνιζαν έξαλλους χριστιανούς ζηλωτές µοναχούς να
καταστρέφουν µε µανία τα σηµαντικότερα γλυπτά αριστουργήµατα της παγκόσµιας
ιστορίας της τέχνης. Πιο θλιβερή και από αυτήν τη σκοταδιστική ενέργεια των εκκλησιαστικών
πατέρων υπήρξε η αποδοχή της λογοκρισίας από τον πρόεδρο του Μουσείου, καθηγητή
Δηµήτρη Παντερµαλή. Απαράδεκτη υπήρξε και η στάση της επίσηµης ελληνικής
πολιτείας, η οποία διά του αρµοδίου τότε υπουργού πολιτισµού Αντ. Σαµαρά έδωσε
την υπόσχεση ότι «το ζήτηµα θα εξεταστεί και, αν τα καταγγελλόµενα από την
Εκκλησία αληθεύουν, θα προχωρήσουµε σε επανόρθωση» πράγµα που αποφασίστηκε - µε
την «επιστηµονική» συνηγορία του Δ. Παντερµαλή!
Αποτελεί πολιτικό και
πολιτιστικό στίγµα το γεγονός ότι η πολιτεία και η Εκκλησία δεν στάθηκαν ικανές
µέχρι σήµερα που διανύουµε την πρώτη δωδεκαετία του 21ου αιώνα να διαχωρίσουν
επιτέλους, εκτός από τα τσανάκια τους, τη θρησκευτική πίστη από την πνευµατική
και καλλιτεχνική δηµιουργία.
Μικρό ανθολόγιο χριστιανικών
αβροτήτων
Στο έργο του «Oratio pro
temlis », ο Λιβάνιος, που υπήρξε ρήτορας και σοφιστής της Ύστερης Αρχαιότητας
(4ος αι. µ.Χ.), σε επιστολή του προς τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο Α’ καταγγέλλει
ότι οι χριστιανοί κατέστρεψαν άγαλµα του Ασκληπιού, έργο του Φειδία, παρά το
γεγονός ότι αυτό δεν ήταν αντικείµενο λατρείας, παρά ένα έργο τέχνης. Επικρατεί
πλήρως η ιουδαϊκή ιδεολογία: « Επικατάρατος πας άνθρωπος ποιήσει γλυπτόν και
χωνευτόν , βδέλυγµα Κυρίω έργον χειρών τεχνίτου», «Δευτερονόµιον ΚΖ’, 15».
«Και ενέβαλον τα είδωλα
αυτών εις το πυρ· ου γαρ θεοί ήσαν, αλλά έργα χειρών ανθρώπων, ξύλα και λίθοι,
και απώλεσεν αυτούς», «Ησαίας, ΛΖ’,19».
«Εξολοθρεύσω τα ονόµατα των
ειδώλων από της γης και ουκ έτι αυτών έσται µνείαν», Ζαχαρίας, ΙΓ, 2.
Γίνεται εµφανές ότι ο
ιουδαϊκός πολιτισμός, τον οποίο ενστερνίζεται ασµένως η ελληνορθόδοξη Εκκλησία
µας, δεν διάκειται φιλικά προς το ελληνικό πνεύµα, τα δηµιουργήµατα του οποίου
θεωρεί ότι πρέπει να «αφανιστούν» και να «κατακοµµατιαστούν».
Πέρα ωστόσο από τις
ιδεολογικές προτροπές, στη διάρκεια των πρώτων αιώνων της επικράτησης της
θρησκείας της «αγάπης», ο ελληνισµός και ό,τι τον συµβόλιζε - υλικό ή
πνευµατικό δηµιούργηµα - δέχτηκε την πιο άγρια και βέβηλη επίθεση, ώστε
«δικαίως» έκανε τον Μέγα Βασίλειο να αισθάνεται υπερήφανος για τα έργα των
οµοϊδεατών του χριστιανοπαίδων: «Τα αγάλµατα γκρεµίστηκαν, οι βωµοί έπεσαν, τα
δαιµόνια τρέπονται σε φυγή». Εξίσου υπερήφανος νιώθει και ο έτερος Μέγας της
χριστιανοσύνης, ο Αθανάσιος, για την πολιτιστική γενοκτονία του ελληνισµού: «Εκ
σωρών και εκ λειψάνων και εικόνων πολλάκις δαίµονες απελαύνονται». Η πιο...
µετριοπαθής στάση µεταξύ των «αδελφών χριστιανών», οι οποίοι ρήµαζαν επί πέντε
αιώνες ό,τι ελληνικό έβρισκαν μπροστά τους, υπήρξε αυτή που όριζε ο εξηκοστός
κανόνας της Συνόδου της Ελβίρας, ο οποίος πληροφορούσε τους πρόθυµους ζηλωτές
ότι «δεν θεωρείται µάρτυρας της πίστεως όποιος χάνει τη ζωή του συντρίβοντας
αγάλµατα»...
Αλλά και ο πολύς δυτικός
Ιερός Αυγουστίνος δεν διαχωρίζει τη στάση του από τους Ανατολικούς ομοϊδεάτες
του: Δοξολογεί τις εξουσίες που οργάνωσαν και πραγματοποίησαν την καταστροφή
ναών, αγαλμάτων, ιερών!
Η καταστροφή κάθε αντίθετης
ιδεολογίας στην ιουδαιοχριστιανική παράδοση αποτελεί πεδίο δόξας λαμπρό και
προκρίνεται από την ιερά Παλαιά Διαθήκη. Πιστοί σε αυτήν τη μισαλλόδοξη αρχή,
μάζες αμόρφωτων φανατικών κουρελήδων κατέστρεφαν επί πέντε αιώνες ό,τι
λαμπρότερο γέννησε το ανθρώπινο πνεύμα. Μαζί με τους ναούς και τα ιερά, τα
αγάλματα και τα απαράμιλλα τεκμήρια του λόγου, οι χριστιανοί βέβηλοι
προσπάθησαν να αφανίσουν την ελληνική αντίληψη ζωής.
Οι μετόπες που πελεκήθηκαν
Με παραστάσεις εμπνευσμένες
από την ελληνική μυθολογία, οι μετόπες του Παρθενώνα αποτελούν ζωντανό τεκμήριο
ενός διαχρονικού πολιτισμού που συναρπάζει με τη λαμπρότητά του, το μεγαλείο
του και την προσήλωσή του στον Άνθρωπο και τις αξίες του – όπως αυτές
εμπνέονται από τους νόμους του δημοκρατικού πολιτεύματος. Οι μετόπες κοσμούσαν
σε όλες τις πλευρές το μνημείο του Παρθενώνα (ανά 32 στις μεγάλες πλευρές και
ανά 14 στις μικρότερες). Ο Φειδίας φιλοτέχνησε τέσσερα θέματα: στην ανατολική
πλευρά έχουμε τη Γιγαντομαχία, στη δυτική την Αμαζονομαχία, στη νότια την
Κενταυρομαχία και στη βόρεια την Ιλίου Πέρσιν, δηλαδή την άλωση της Τροίας.
Σήμερα στον Παρθενώνα βρίσκονται οι μετόπες των άκρων του ναού, ενώ άλλες μετόπες
έχουν χαθεί. Εδώ να σημειώσουμε ότι οι μετόπες της ανατολικής, της βόρειας και
της δυτικής πλευράς είχαν απολαξευτεί βάναυσα από τους Χριστιανούς όταν
μετέτρεψαν τον Παρθενώνα σε χριστιανική εκκλησία (5ος - 6ος αι. μ.Χ.). Από την
καταστροφή αυτή γλίτωσαν οι νότιες μετόπες!
Σύμφωνα με τις τελευταίες
πληροφορίες, βρέθηκαν μόλις πρόσφατα από τους Έλληνες αρχαιολόγους πέντε
χαμένες μετόπες μετά τη φωτογραμμομετρική αποτύπωση που έγινε στα τείχη της
Ακρόπολης. Τα θραύσματά τους βρίσκονται στο νότιο τείχος και εκτιμάται πως
προέρχονται από τη νότια πλευρά του Παρθενώνα. Ενσωματώθηκαν στην οχύρωση της
Ακρόπολης κατά τον 18ο αιώνα, όταν έγιναν έργα αποκατάστασης των τειχών. Τα
κομμάτια αυτά ξεχωρίζουν από τους υπόλοιπους λίθους της οχύρωσης γιατί είναι
από λευκό καλοδουλεμένο μάρμαρο Πεντέλης, όπως ήταν όλος ο Παρθενώνας.
Οι αρχαιολόγοι μέχρι τώρα
πίστευαν ότι οι νότιες μετόπες είχαν καταστραφεί από την έκρηξη του Μοροζίνι
(1687). Τα νέα ευρήματα αποδεικνύουν ότι κομμάτια του ναού έπεσαν στο εσωτερικό
του και συγκεντρώθηκαν αργότερα για να ενσωματωθούν στο τείχος.
Καταγεγραμμένες καταστροφές
Το 267 μ.Χ. χρονολογείται η
πρώτη καταστροφή του ναού από τους Έρουλους, οι οποίοι κατέλαβαν την Αθήνα και
πυρπόλησαν τον Παρθενώνα. Καταστράφηκε η αρχική στέγη, ολόκληρη η εσωτερική
κιονοστοιχία, ενώ έπαθαν σοβαρές ζημιές οι τοίχοι του σηκού.
Το 529 μ.Χ. ο αυτοκράτορας
του Βυζαντίου Ιουστινιανός διατάζει το κλείσιμο των φιλοσοφικών σχολών της
αρχαιότητας. Ο Χριστιανισμός επιβάλλεται και ο Παρθενώνας γίνεται εκκλησία της του
Θεού Σοφίας.
Το 1205 μ.Χ. οι Φράγκοι
καταλαμβάνουν την Αθήνα και ο Παρθενώνας γίνεται ο καθεδρικός ναός τους.
Το 1456 μ.Χ. ο Τούρκος Ομάρ
Τουραχάν, στρατηγός του Μωάμεθ, κυριεύει την Αθήνα και ο Παρθενώνας
μετατρέπεται σε τζαμί.
Το 1687 μ.Χ. ο Μοροζίνι
πολιορκεί τους Τούρκους στην Ακρόπολη. Μια οβίδα πέφτει στον Παρθενώνα με
αποτέλεσμα την ανατίναξη του κτηρίου, μεγάλα τμήματα του οποίου καταστράφηκαν.
Το 1801 μ.Χ. ο Thomas Bruce
, κόμης του Έλγιν, πρεσβευτής της Αγγλίας στην Υψηλή Πύλη, κατάφερε να αποσπάσει
από τον σουλτάνο φιρμάνι με το οποίο του δινόταν η άδεια να αφαιρέσει από τις
χώρες που βρίσκονταν στη δικαιοδοσία του σουλτάνου όποια αρχαιότητα ήθελε.
Έτσι, ο Έλγιν απέσπασε από την Ακρόπολη διάφορα γλυπτά. Στην προσπάθειά του να
αρπάξει όσο περισσότερα μπορούσε, προκάλεσε ανυπολόγιστες ζημιές. Το 1815 το
Βρετανικό Μουσείο αγόρασε από τον Έλγιν τα γλυπτά του Παρθενώνα…
xenofonb@gmail.com